برای کارهای بزرگ برنامه می‌ریزیم و برای آرزوهای بزرگمان پسانداز میکنیم. این عادت را از همان بچگی‌ها از پدر و مادر آموختیم. یادمان دادند قلک هایمان را برای آینده پر کنیم. می‌دانی می‌شود عادت‌های خوب را می‌توان در همه زندگی تکرار کرد.
مثل مساجد مازندران، که نزدیک ماه محرم، قلک‌هایشان را می‌گذارند برای حسین، می‌برند برای همه اهل محل تا ارادت‌شان را به عنوان نذر محرم در آن بریزند و پیشکش آستان محبتش نمایند:
ایده: توزیع قلک‌های یک رنگ از سوی مسجد به خانواده‌ها جهت تامین مخارج مراسمات محرم مسجد
سابقه اجرای ایده: مساجد استان مازندران
مشروح ایده
چند ماه مانده به محرم مسجد هر محله، قلک‌هایی را در بین مردم محله توزیع کند تا همگان در بهتر برپا شدن عزاداری سید و سالار شهیدان شریک شده و مشارک جمعی در این زمینه افزایش یابد.همچنین بواسطه این ایده، مردم محله نسبت به حضور در مراسمات اهتمام بیشتری به خرج خواهند داد.
با نزدیک شدن به محرم مسجد این قلک‌ها را جمع‌آوری کرده و روی پارچه سبزی اقدام به شکستن قلک‌ها کرده و مبالغ پسانداز شده را جمع‌آوری و شمارش نمایند.
بایدها و نبایدها
قلک‌ها چند ماه مانده به محرم بین خانواده‌ها توزیع گردد.
برنامه‌ریزی مناسب برای هزینه کردن مبالغ به صورت شایسته و به دور از اسراف یا موازی‌کاری.
زینت‌ها و مستحبات
نقش زدن نام مبارک اباعبدالله‌الحسین(ع) بر روی قلک‌ها
اهدای قلک‌های کوچک به کودکان و نوجوانان جهت آشنایی آنها با محرم و فضیلت عزاداری برای حضرت
به کاروان حسین(ع) که می‌نگری، متوجه می‌شوی امام نه تنها اصحاب خود، بلکه اهل حرم را هم به میدان آورده است. در میانه خیمه‌گاه، هم کودکان هستند همچون علی اصغر شیرخواره و رقیه سه ساله، هم قاسم نوجوان و علی اکبر جوان، حبیب کهنسال، خواهر صبور زینب(س)، عموی سقا حضرت عباس(ع) و مادرانی چون شهربانو و ام وهب....براستی در کاروان حسین همه خانواده حضور دارند.
سوال این هفته میز مسجد را به "نقش خانواده در برپائی عزاداری ماه محرم" اختصاص داده‌ایم. در ادامه گلچینی از بهترین ایده‌های تک‌خطی را که حاصل گفتگوی ایده‌پردازان جوان در فضای مجازی است، ارائه می‌دهیم:
ایده‌ها تک‌خطی
۱.بیان ارتباط معنوی شهربانو و امام حسین و ولایت‌پذیری ایشان نسبت به امام در قالب سخنرانی می‌تواند موضوع خوبی برای آداب همسرداری ویژه زوجین جوان باشد.
۲.بیان ولایت‌پذیری حضرت قاسم و حضرت علی‌اکبر و بیان جانفشانی‌های ایشان در راه ولایت برای مخاطب جوان و تعبیه آن در متن سخنرانی امام جماعت.
۳.برای ساکت کردن فرزندان و ایجاد آرامش در مکان روضه، می‌توان با پذیرائی یک لقمه کوچک، به فضای روضه آرامش بخشید و کودکان را ساکت نمود.
۴.انتهای حسینیه چراغی روشن باشد تا مادران بتوانند امور کودکان خود را سامان دهند.
۵.حین مراسم و روضه، خادمین مسجد کودکان را تحویل بگیرند و با برگزاری مسابقه و بازی‌های فکری در قسمت مهدکودک، فضای مسجد را آرام کنند.
۶.استفاده از تیم‌های خانوادگی در اجرای برنامه‌ها و استفاده از زوجین جوان به عنوان رابط بین قسمت خانم‌ها و برادران در اداره امور مراسم.
۷.گروه‌بندی کردن بر اساس اسامی شهدای کربلا و چینش سنین مختلف در هر یک از این دسته‌ها، مثلا دسته کودکان در گروه حضرت علی‌اصغر، کودکان دختر در دسته حضرت رقیه(س)، جوانان در دسته حضرت علی‌اکبر و... و متناسب با سنین گروه‌ها مسئولیت‌های مختلف مراسم به آنها سپرده شود.
۸.حضور مستمر پیرغلامان مسجد در میان جوانان، بیان تجربیات و خاطرات خود برای جوانان و تاکید بر داشتن فضایل اخلاقی و دوری از منیت و بی‌احترامی در دستگاه امام حسین(ع).
۹.برپائی نمایشگاه‌های ویژه محرم و غرفه فروش کتاب و محصولات فرهنگی و رسانه‌ای محرم در جوار مسجد.
۱۰.برپائی خیمه مشاوره خانوادگی با عنوان "خیمه خانواده کربلایی" با مباحثی همچون ازدواج، همسرداری، دشمن‌شناسی و....
۱۱.طراحی برگه مسابقات خانوادگی به همراه کارت امتیاز برای دهه محرم و اهدای جوایز متناسب با آن مثل سفر زیارتی به صورت خانوادگی که موجب جذب خانواده‌ها به مسجد می‌شود.
۱۲.برپائی بانک اشعار و صوت‌های عزاداری محرم مسجد و در دسترس قرار دادن آرشیو آنها برای عموم.
۱۳.طراحی اشعار کودکانه محرم برای بچه‌ها و تنظیم سرودهای دسته‌جمعی برای بزرگسالان و چینش دسته‌ها طبق آنها
۱۴.اعضای خانواده به همدیگر سربند و لباس عزا هدیه بدهند و به نحوی آغاز ماه محرم را به یکدیگر یادآوری نمایند.
۱۵.برگزاری مراسم ختم صلوات در هر شب به نیت یکی از شهدای کربلا تا پایان ماه محرم و صفر
۱۶.برای نوجوانان و جوانان مسجدی، هیئات مخصوص ایشان را راه‌اندازی کنیم و فعالیت‌هایشان را ذیل فعالیت‌های مسجد ساماندهی کنیم.
۱۷.مساجد برای نذورات مردم در محرم پایگاه ویژه اختصاص دهند و قربانی‌ها، ذبح‌ها و نذورات مردمی را پذیرش کنند.
۱۸.از فعالیت‌های خادمین ویژه محرم در مسجد تقدیر شود، می‌توان کلیپی از فعالیت‌های ایشان در مسجد پخش کرد تا مشوق و انگیزه حضور مستمر ایشان در مسجد باشد.
۱۹.برگزاری مسابقه عکاسی از بهترین لحظات عزاداری و سوگواری و به نمایش گذاشتن آنها در محل نمایشگاه مسجد.
۲۰.برای سامان دادن به بانوان هنگام خروج دسته‌های عزاداری و ممانعت از تجمع بانوان در خیابان، می‌توان همزمان مراسم زیارت ناحیه مقدسه ویژه بانوان در مسجد و مرکز هیئت برگزار کرد.
۲۱.برپائی هیئت ویژه بانوان در مسجد که ذیل آن با حضور دو مربی و طلبه، به آموزش‌ها و مهارت‌های خانواده، کلاس‌های هنری و پاسخگویی مسائل شرعی بپردازند.
۲۲.هیئات قبل از شروع ماه محرم طی یک مراسمی با مسجد جامع شهر هماهنگ کنند و ابتدا از امام جماعت مسجد و پیرغلامان هیئت برای شروع مراسمات خود اذن و اجازه بگیرند.
۲۳.برگزاری دوره‌های تخصصی قصه‌گویی برای مادران از داستان‌های دینی و عاشورایی و هر ساله مسابقاتی در همین راستا برگزار شود و به بهترین قصه‌ها جایزه داده بشود.
۲۴.در مساجد یک سن تدارک دیده شود و هر شبی که متعلق به شهدای کربلاست، مثلا شب ششم، حضرت علی‌اصغر، بچه‌ها در آن مکان بنشینند، در شب حضرت علی‌اکبر، جوان‌ها....این کار باعث می‌شود هم آنها به سن و اقتضائات سنی خود احترام بگذارند و درس‌های ویژه آن را از عاشورا بگیرند و هم مورد توجه و احترام بقیه باشند.
۲۵.به دلیل آنکه بانوان نمی‌توانند به سبک مردانه عزاداری و سینه‌زنی نمایند، مراسم نوحه‌خوانی ویژه ایشان تنظیم و جداگانه برگزار شود.
صدای بی‌تابی پرچم‌ها را در هیاهوی باد می‌شنوی، صدایی دست‌هایی که سینه‌زنان شور می‌گیرد و نوای یا حسین‌هایی که تا عرش بالا می‌رود.
آری محرم فرا رسیده است و این پرچم های عشق و دلدادگی است که برای تو روایت عشق و خون می‌کند:
ایده: مسجد محل به بهانه پیشواز ایام محرم، پرچم‌های مشکی و سبز با طرحی واحد مزین به نام مبارک اباعبدلله‌الحسین(ع) تهیه نموده و به همسایگان و کسبه محل هدیه نماید.
مشروح ایده
به ایام سوگواره حسینی(ع) که نزدیک می‌شویم، همه عاشقان و ارادتمندان امام حسین(ع) آماده می‌شوند تا همهمه دیگری در جان شهر بیاندازند. گویی محرم، با همه آیین‌هایش می‌آید تا پیام مهمی را به مردم شهر برساند. پرچم‌های سیاه، مزین به نام امام حسین(ع) و اهل بیت ایشان، بر سردر خانه‌ها و کوچه‌ها نصب می‌شود و تکیه‌های عزا برپا می‌گردد.
مساجد هم به نوبه خود می‌توانند در این حرکت خودجوش و عظیم سهیم باشند. از جمله این‌ها، تلاش برای فضاسازی شهر، برای ورود به ماه محرم است. مسجد می‌تواند با تهیه پرچم‌های مشکی و یک‌دست، که مزین به نام مبارک امام حسین(ع) و نمادها و شعارهای عاشورایی است، و اهدای آنها به اهالی محل، جهت نصب بر سردر منازل، در ایجاد این فضاسازی سهیم باشد.
بایدها و نبایدها
انتخاب طرح و نقش واحد و یک‌دست برای پرچم‌ها
توزیع به موقع پرچم‌ها به درب منازل، که بهترین زمان بعد از اتمام اعیاد غدیریه است.
مدیریت صحیح در نگه‌داری پرچم‌ها و جمع‌آوری آنها بعد از ایام محرم و صفر
زینت‌ها و مستحبات
تهیه بانکی از مهمات فرهنگی مسجد و تجهیز آن برای برنامه‌های مناسبتی مسجد
انتخاب شعارها و نمادهای معروف و اثرگذار عاشورایی در روی پرچم‌ها
دستاوردهای ایده
انسجام فرهنگی مذهبی جامعه در برپایی آیین‌های مذهبی
هدایت صحیح شعارها و فعالیت‌های فرهنگی-آیینی
پشتوانه نظری
مقام معظم رهبری(حفظه الله)
"این جانب همه‌ی مردم بخصوص جوانان را به پر کردن مساجد و حضور در نمازهای جمعه و جماعت و گرم نگهداشتن مراسم عزاداری سالار شهیدان حسین بن علی(ع) توصیه می‌کنم".
پیام به ملت شریف ایران، در پایان چهلمین روز ارتحال حضرت امام خمینی(ره) ۲۳/۰۴/۱۳۶۸
هیهات من الذله؛ شعاری است که نه تنها غلبه دشمن را بر مومن مسلمان برنمی‌تابد، بلکه روانمی‌دارد مسلمان در هیچ یک از جنبه‌های زندگی خویش، اعم از تفکر، اجتماع، سیاست و اقتصاد، زیردست و مقلد دشمن خود باشد. نزدیک کردن این شعار به عمل متضمن اثربخشی معنای آن در همه جنبه‌های حیات انسانی است.
استفاده از برچسب"هیهات من الذله" برای کالاهای اقتصادی، می‌تواند الهام‌بخشی بزرگ در القای تفکر اقتصاد مقاومتی به عموم جامعه باشد:
ایده: استفاده از عبارت "هیهات منّاالذله " در تمامی محصولات عرضه شده در دهه محرم در مسجد
مسئله
هم‌سویی حداکثری با اهداف و شعارهای عاشورا
مشروح ایده
با توجه به لزوم نقش‌آفرینی مجالس حسینی در معرفت‌افزایی نسبت به مصادیق عزّت و ذلّت و تبیین جایگاه اقتصاد مقاومتی به عنوان یکی از اهرم‌های مقابله با ذلّت، شایسته است که حسینیان شعار کلیدی "هیهات منّاالذله " را به بهانه‌های مختلف زنده کنند. یکی از این بهانه‌ها ، حمایت از تولید داخل است که پیشنهاد می‌شود برگه‌هایی با عبارات زیر در معرض دید عزاداران محرم قرار داد:
بنا به امر امام شهیدمان در بیزاری از ذلّت و وابستگی به کفر، و بنا به توصیه ولی فقیه زمان، کالای خارجی مصرف نمی‌کنیم و با خرید کالای تولید داخل، از کارگر ایرانی حمایت میکنیم.
حمایت از تولید داخل= هم‌سویی با "هیهات منا الذّلّه"
هر که دارد هوس کرب و بلا بسم‌الله
اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل.
اقتصاد مقاومتی"حسینی" است، اقتصاد وابسته "حسینی" نیست.
و...
بایدها و نبایدها
لزوم پیشرو بودن امام جماعت و هیأت امنا و موثرین مسجد در این امر
استفاده از دم نوش‌ها و چای ایرانی به جای خارجی
استفاده از برنج ایرانی
تذکر: در صورت گران بودن برنج مرغوب ایرانی و دشوار بودن تامین هزینه آن، از برنج نیم دانه(به جهت ارزان‌تر بودن) استفاده شود.
زینت‌ها و مستحبات
استفاده از تنوع شعاری و بسنده نکردن به یک شعار به دلیل بالارفتن ضریب تاثیرگذاری بر مخاط
استفاده از قالب های متنوع (بنر، ویدئو پرژکتور، کاغذA4و...).
باب‌الحوائج حسین! علی‌اصغر، ناله‌ات در نفس باد، مکرّر گم شد، گریه‌ی تو وسط خنده‌ی لشکر گم شد، سوره‌ای بود سپاهم که تلاوت کردم، آیه‌ای پشت‌سر آیه‌ی دیگر گم شد، ماند از سوره فقط آیه‌ی "بسم الله"اش، آه کوتاهترین آیه هم آخر گم شد...
ایده: برگزاری مراسم روز جهانی شیرخوارگان حسینی در مسجد
مشروح ایده
یکی از مراسماتی که در دهه اخیر توانسته جایگاه خود را در میان هیئات مذهبی محرم باز کند، مراسم شیرخوارگان حسینی، یادبود شهادت حضرت علی‌اصغر(ع) است. چه خوب است مسجد در ترویج این سنت و تجمیع هیئات در مسجد پیشقدم باشد. هر ساله و با فرارسیدن ایام عزاداری سید و سالار شهیدان، در اقدامی جهانی، مراسم سوگواره حضرت علی اصغر(ع) با حضور کودکان شیرخواره و مادران آنها، با عنوان شیرخوارگان حسینی برگزار می‌گردد. این مراسم را می‌توان همگام با همه عاشقان حضرت در اقصی نقاط عالم، در مسجد برگزار کرد.
مسئله
هدایت مراسمات مذهبی و هیئات به داخل مسجد
بایدها و نبایدها
اعلام فراخوان عمومی جهت برگزاری همایش در مسجد
تعیین شرایط سنی برای پذیرش فرزندان جهت یک‌دستی شرکت‌کنندگان مثلا سنین ۱ تا ۵ سال
تجهیز مساجد به وسایلی که ممکن است مورد نیاز بانوان و فرزندان خردسال‌شان باشد همچون پتو و بالش نوزادی
زینت‌ها و مستحبات
استفاده از لباس یک رنگ برای شیرخوارگان جهت یک رنگی مراسم
حضور عکاس و فیلم‌بردار جهت ثبت لحظه‌های ناب مراسم
برگزاری مسابقه عکس سلفی از بانوان و فرزندانشان و اهدای هدیه به بهترین عکس‌ها
تهیه نرم‌افزار فشرده مراسم و اهدای آن به خانواده شرکت‌کننده جهت یادگاری برای فرزندان
دستاوردهای ایده
تببین جایگاه و کارکردهای مسجد جهت برگزاری سوگواره‌ها
فراهم آوردن امکان تجمیع و وحدت هیئات در مساجد و همکاری در برگزاری مراسمات ملی- مذهبی
پشتوانه نظری
مقام معظم رهبری(حفظه الله):
"مسجد باید رابطه‌ی خود را با جوانانی که ازدواج می‌کنند، با کسانی که به موفقیت‌های علمی و اجتماعی و هنری و ورزشی دست می‌یابند، با صاحب همّتانی که کمک به دیگران را وجهه‌ی همت می‌سازند، با غمدیدگانی که غمگساری می‌جویند، و حتی با نوزدانی که متولد می‌شوند، برقرار و مستحکم کند".( ۱۳۸۹/۰۷/۱۸)
صدای زمزمه قرآن به گوش می‌رسد، میان خیمه‌هایی که به انتظار قتالی بزرگ نشسته است. اما محبوبِ مهجور، امیر لشگر، دل و جان از اندیشه قتال شسته، سجاده عبادت گشوده، رحل نور در مقابل، قرآن تلاوت می‌کند. صحابه‌ی مشتاق و آرزومند شهادت، تو نیز دل به کلام نور بسپار و در شب عاشورا رحل دل بگشا تا تلاوتت اذن دخولی به لحظه پرواز باشد:
ایده: در شب عاشورا به نیت تاسی به سالار شهیدان(ع)، برنامه‌ای قرآنی گنجانده شود.
مسئله
۱.تاکید بر محبوبیت تلاوت قرآن در شب عاشورا برای سیدالشهداء(ع) و لزوم تاسی حسینیان به این امر.
۲.مطلوبیت پرداختن به قرآن در هر مناسبت(خصوصا در اجتماعات مؤمنین)
مشروح ایده
با توجه به اینکه امام حسین(ع) تاخیر قتال از تاسوعا به عاشورا را مستند کردند به محبوبیت تلاوت و انس با قرآن در نزد ایشان و با توجه به کم‌رنگ بودن توجه به تلاوت قرآن کریم در نزد شیعیان، مناسب به نظر می‌رسد که در شب عاشورا برنامه‌ای با محوریت قرآن کریم در مساجد در نظر گرفته شود. این برنامه می‌تواند از موارد زیر باشد:
شبی با قرآن(دعوت از حفّاظ و قرّاء قرآن).
تقسیم‌بندی آیات به تعداد حضار و ختم دسته‌جمعی قرآن و اهداء ثواب آن به پیشگاه امام عاشقان(مثلا هر نفر یک حزب).
بایدها و نبایدها
لزوم تبیین معرفتی مسأله و تاکید بر آن توسط امام جماعت
زینت‌ها و مستحبات
مشارکت همه عزاداران در این امر(حتی کسانی که سواد قرآنی ندارند صرفا با در دست گرفتن قرآن و نگاه به صفحات آن در این برنامه مشارکت کنند).
چنانچه برنامه به صورت کرسی تلاوت است، بهتر است که قاری تلاوت خود را به یکی از آیاتی که مرتبط با سیدالشهدا(ع) است ختم کند، مانند: فرازهای پایانی سوره فجر یا آیه ۹ سوره کهف(که بنا بر نقلی رأس مطهر حضرت بر روی نیزه تلاوت فرمودند).
در آستانه تاسوعا و عاشورای حسینی، همراه می‌شویم با اجتماع عظیم عزاداران حسینیه اعظم زنجان، که هر ساله در شب تاسوعا میزبان هزاران نفر از مردم عزادار زنجان است و توانسته جایگاه خود را بعنوان دهمین میراث معنوی کشور ثبت نماید:
شناسنامه مسجد
نام: مسجدحسینیه اعظم زنجان
بانی: حاج میرزا محمدنقی، حاج میرزا بابایی
مکان ساخت: جنوبی‌ترین منطقه زنجان، بین مدارهای ۳۶ و ۳۷ شمالی
سال ساخت: ۱۲۶۱ هجری قمری
معمار: اهالی محل
ویژگی‌های مسجد:
مزین به نام مسجد حسینیه
قرارگرفتن در محله تاریخ‌ساز زنجان
دارای سند تاریخی "سنگ نبشته"
دومین قربانگاه جهان بعد از منا در مکه معظمه
ایده‌های مسجدحسینیه
شکل گرفتن حسینیه از قلب مسجد و مدرسه
در وقف‌نامه این مکان آمده است،حسینیه در این سال، هم مدرسه بوده و هم مسجد زیرا واقف در توضیحاتی که در وقف‌نامه داده آورده است که متولی، منافع قریه مذکور را در وهله اول به تعمیرات مدارس و مساجد خمسه زنجان و تأمین آب آنها به مصرف برساند و نه عشر دیگر را به حضرات طلاب محصلین ساکن در حجرات هر مدرسه بپردازد، آن هم از قرار هر حجره ۳ نفر طلبه است.
دومین قربانگاه جهان بواسطه برخورداری از پایگاه نذورات
از مهمترین واحدهای این حسینیه، برخورداری از دفتر نذورات است. از آنجا که حسینیه‌ها عموما از دوره صفویه به بعد ایجاد شده و بر سر راه زائرین کربلا دایر می‌شدند، پذیرای قربانی زوار امام حسین(ع) هم بوده‌اند. حسینیه اعظم زنجان به دلیل واقع شدن در یکی از محلات مهم زنجان و مشرف بودن بر دروازه شرقی شهر، از چنین جایگاهی برخوردار بوده است. در سال ۱۳۲۸ هجری شمسی برای اولین بار چهار رأس گوسفند در مسیر دسته حسینیه ذبح می‌شود. این تعداد در سال ۱۳۴۱ به هفت رأس می‌رسد. از همان سال تعداد قربانی‌های مسیر دسته حسینیه افزایش می‌یابد به طوری که در سال ۱۳۵۲ به ۳۵۰ رأس، ۱۳۵۳ به ۶۵۰ رأس، ۱۳۸۳ به ۶۴۰۰ رأس و در نهایت در سال ۱۳۸۹ به بیش از ۱۲۰۰۰ رأس رسیده است که بعد از قربانگاه منا در مکه معظمه، اولین رتبه را در زیادت قربانی در جهان اسلام دارد.
برخورداری از واحدهای مختلف فرهنگی-اجتماعی
این حسینیه به دلیل برخورداری از اجتماعات عظیم سالانه به ویژه در روز هشتم محرم، همچنین مشارکت فراوان مردمی در اجرای مراسمات، علاوه بر این که یک مسجد حسینه عظیم است، شامل بر واحدهای مختلف اداری، فرهنگی و اجتماعی است از جمله:
خادم سرا، مهمان‌سرا، درمانگاه مصباح، دارالشفاء، کتابخانه سیدالشهداء، دو پایگاه مقاومت بسیج برادران و خواهران، سفره‌خانه، محل پذیرائی از زائران، دفتر نذورات، صندوق قرض‌الحسنه، تاکسی تلفنی مصباح، دو شبستان حضرت زهرا و حضرت زینب(س)، وضوخانه و سرویس بهداشتی و محوطه تحویل و فروش گوسفند.
از مهمترین واحدهای اداری حسینیه می‌توان به؛ واحد انفورماتیک، روابط عمومی، واحد صوت، واحد نشریه مصباح، واحد عمرانی و واحد برگزاری مراسمات حسیینه اشاره نمود.
کارآفرینی و تلاش برای اشتغال جوانان
موسسه مصباح حسینیه اعظم زنجان، تحت مالکیت و زیر نظر حسینیه اعظم زنجان با هدف کمک در بخش تولید و ایجاد اشتغال برای افراد جویای کار و کسب درآمد و به منظور انجام برنامه‌های فرهنگی و مذهبی و عام‌المنفعه و ارائه خدمات به هموطنان عزیز شروع به فعالیت نموده است. موضوع فعالیت‌های موسسه موسسه مصباح بر اساس اساسنامه در بخش‌های مختلف تولیدی خدماتی، بازرگانی، صنعتی، معدنی، عمرانی، کشاورزی، دامداری و... می‌باشد و با اهداف یاد شده فعالیت می‌کند. از اهم فعالیت‌های موسسه می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
بخش دامداری گوسفند داشتی، بخش زراعت و کشاورزی، بخش باغ سیب، بخش تولید نهال نهالستان
تجمع سالانه زنجانی‌ها دهمین میراث معنوی کشور
حسینیه اعظم زنجان بیشتر به خاطر دسته‌ای که هرسال در هشتمین روز ماه محرم دارد مشهور است. این دسته که به "یوم‌الابالفضل" معروف است حرکت خود را از محل حسینیه اعظم شروع می‌کند و معمولاً همزمان با اذان مغرب به امامزاده ابراهیم پایان می‌یابد. جمعیت این دسته افزون بر ۵۰۰ هزار نفر است. مراسم عزاداری حسینیه اعظم زنجان در تاریخ ۱۵ دی‌ماه ۸۷ با شماره ثبتی ۱۰ به عنوان دهمین مورد از میراث معنوی ثبت شده در ایران است. این دسته عظیم عزاداری که از آن به عنوان بزرگترین تجمع عزاداران حضرت سیدالشهداء(ع) در ایران نام برده می‌شود، به نام و یاد برادر بزرگوار و علمدار آن حضرت یعنی حضرت ابوالفضل العباس(ع) در روزی که در تقویم سوگواری محرم زنجان به «یوم الابوالفضل و یوم العباس» معروف است، به حرکت در می‌آید و هزاران قربانی به یاد دستان بریده آن بزرگوار در مسیر دسته حسینیه ذبح یا به مسجد اهداء می‌شود.
منبع:
وب سایت رسمی حسینیه اعظم زنجان
عاشورا بی‌گمان تابلویی است که می‌توان در صفحه آن، رسم‌الخط راستین دین را مشاهده نمود. تبلور همه آنچه از دین به فراموشی سپرده شده و حال، در معرکه عشق و خون، رنگ حقیقی خود را باز می‌یابد. همچون اقامه نماز که در میانه جنگ رها نمی‌شود و حتی در انبوه تیرباران دشمن سیه‌دل، اقامه می‌شود.
نماز ظهر عاشورا برای همه دلدادگان حسینی، درسی است زیبا، که به ما می‌آموزد واجب الهی را در هیچ زمان نباید ترک کرد و براستی، پیروزی حقیقی از آن کسانی است که رمز و راز عاشقی را از دل نماز می‌جویند و فرقان بندگی را از رکوع و سجده‌اش به ارمغان می‌برند:
ایده: برپایی نماز ظهر عاشورا در مساجد جامع با حضور گسترده هیئات شهر
مشروح ایده
یکی از مهمترین جلوه‌های نهضت حسینی، اقامه واجب الهی، نماز است که حتی در بحبوحه جنگ با دشمن، امام حسین(ع) آن را ترک نکردند و در ظهر عاشورا اقامه نماز نمودند. این امر، نشان از اهمیت واجبات بر مستحبات و همچنین شیوه دینداری صحیح است. از سویی، امروز برای عزاداری و سوگواری محرم، آیین‌های بسیاری برپا داشته می‌شود تا درس‌های مهم عاشورا برای عموم بیان شده و تبیین گردد.
برپایی نماز ظهر عاشورا با گردهمایی کلیه هیئات هر شهر در مسجد جامع، می‌تواند تببین و ترویج چنین مهمی باشد. شایسته است در ظهر روز عاشورا، کلیه هیئات شهر در محل مسجد جامع گردهم آمده و طی یک عزاداری به برپایی نماز جماعت ظهر عاشورا بپردازند.
بایدها و نبایدها
امام جماعت مسجد جامع شهر، عموم هیئات شهر را به گردهمایی ظهر عاشورا دعوت نماید.
از طرح هر گونه مباحث تفرقه‌برانگیز و اختلاف‌افکن در بین هیئات خودداری شود.
ابتدای ماه محرم، برای اجرای مشترک برنامه عزاداری ظهر عاشورا، برنامه‌ریزی شود و هر هیئتی مسئولیتی در این باب بپذیرد.
مستحبات و زینت‌ها
کلیه هیئات مسیر حسینیه و مسجد محل خود تا مسجد جامع شهر را به دسته‌روی و عزاداری بپردازند.
اقامه نماز ظهر عاشورا در محل سرباز مجاور مسجد انجام شود تا ترویج عمومی امر اقامه نماز باشد.
ضمن برپایی نماز جماعت ظهر عاشورا، به عزاداری و روضه‌خوانی پرداخته شود.
پشتوانه نظری
مقام معظم رهبری(دامت برکاته)
"این را هم اضافه کنم که اهمیت دادن به نماز در ظهر عاشورا و در میان مراسم سینه‌زنی و عزاداری، خود یک نقطه برجسته دیگر بود. ما همیشه از این که می‌دیدیم جوانان و مردم‌مان، سینه‌زنىِ روز عاشورا را می‌کنند و نمازشان به نزدیک غروب می‌افتد رنج می‌بردیم. مردم اهمیت نماز و ذکر خدا و یاد الهی را در لابه‌لای مراسم عاشورا نشان دادند؛ لذا جای سپاس‌گزاری و تشکّر دارد".
۱۶/۱ / ۸۱ بیانات در نماز جمعه تهران
سوره فجر را به نام مبارک تو می‌خوانند و چون زمزمه‌اش می‌کنند، واقعه کرب و بلایت را روایت می‌کنند. حسین جان، کلمه" فجر"، خبر طلوع حق و حقیقت را در میانه طغیان و تاریکی‌ست و "ارجعی" نمایش معراج تو و اصحاب پاک توست.
سوره فجر از بر می‌خوانیم تا هم از حافظان فجر باشیم و در خیل منتظران فجر قرار گیریم. بی‌گمان ظهور حجت آخر نزدیک است...
ایده: برگزاری مسابقه حفظ آیات و مفاهیم سوره مبارکه فجر
مسئله
اهمیت انس با قرآن از طرفی و معرفی سوره فجر به عنوان سوره حسین ابن علی(علیهماالسلام) در روایات
مشروح ایده
با توجه به اینکه در روایت امام صادق(ع) سوره فجر به دلیل آیات پایانی‌اش منتسب به امام حسین(ع) گشته و قرائت آن در نمازهای مستحبی و واجب توصیه شده و خواننده آن همراه با حضرت در بهشت دانسته شده(۱)، مناسب است که انس با این سوره ترویج شود. با توجه به فضای خاص دهه اول محرم، یک راه تحقق این امر، برگزاری مسابقه حفظ و مفاهیم این سوره مبارکه است.
۱.عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) قال:اقْرَءُوا سُورَةَ الْفَجْرِ فِی فَرَائِضِکُمْ وَ نَوَافِلِکُمْ فَإِنَّهَا سُورَةٌ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع مَنْ قَرَأَهَا کَانَ مَعَ الْحُسَیْنِ ع یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی دَرَجَتِهِ مِنَ الْجَنَّةِ(ثواب‌الاعمال، ص۱۲۳).
بایدها و نبایدها
لزوم تبیین اهمیت مساله توسط امام جماعت
زینت‌ها و مستحبات
ارائه ترجمه و تفسیری روان توسط امام جماعت در طول دهه
تناسب هدیه درنظر گرفته شده با فضای دهه اول(حسینی بودن هدیه!) مثلا تندیسی زبیا از حرم حضرت یا اهداء کتاب و نرم افزار با موضوع عاشورا و...
ده شب شور، ده شب فجر شهادت، ده شب روایت عشق و خون، ده شب قصه عشاق در خاک و خون خفته می‌خوانیم. شبی با طفلان مسلم، شبی با علی‌اکبر حسین. شبی هم‌گریه با علی‌اصغر، شبی بی‌تاب با زینب کبری. اصحاب حسین را که شماره کنیم، رقم تا ۷۲ باقی است. پس دلدادگی کن و محفل حسینی‌ات را به نام پروانه‌ها نورانی کن:
ایده: هر شب در بخشی از برنامه‌های مسجد، ذکری از شهدای گمنام کربلا شود.
مسئله
لزوم رفع غبار گمنامی از سیمای اکثر شهدای کربلا
مشروح ایده
عمدتا در مجالس حسینی در دهه اول به تعداد بسیار محدودی از شهدای کربلا پرداخته شده و لذا بسیاری از چهره‌های تابناک عرصه عاشورا، برای مردم ناشناخته‌اند. مساجد به ۳ صورت کلی می‌توانند در رفع این نقیصه، نقش‌آفرین باشند:
در دهه اول محرم، مانند سایر مجالس (هیئات خانگی، حسینیه‌ها و...) بخشی از برنامه‌شان را به زندگی‌نامه این شهدا اختصاص دهند و در سال‌های بعد هم این مسأله را تعقیب کنند تا نهایتا تمامی شهدا، معرفی شوند.
۱.با توجه به اینکه مساجد در مقایسه با حسینیه‌ها و تکایا و هیئات خانگی، در بازه‌های زمانی متنوع‌تری با مؤمنین مواجه می‌شوند (لااقل روزی یک بار درب مسجد بازمی‌شود) می‌توان معرفی شهدا را به دهه اول محرم محدود نکرد و تا پایان ماه صفر هم، هر روز به این امر (به صورت لااقل روزی یک شهید) ادامه داد.
۲. می‌توان از قالب روزانه فاصله گرفت و مثلا در طول هفته یک روز (مثلا دوشنبه) را به این امر اختصاص داد.
تذکر: با توجه به تناسب بیشتر حکم و موضوع در ایام محرم و صفر، گزینه ۲ پیشنهاد و تاکید می‌شود.
بایدها و نبایدها
لزوم بهره‌مندی از منابع معتبرتاریخی
لزوم پرهیز از اطاله کلام و تجاوز از زمان
لزوم دکلمه‌خوان بودن قاری متن
تسلط خواننده بر متن انتخابی
بسنده کردن به معرفی اجمالی شهید و واگذار کردن معرفی تفصیلی به جلسات خصوصی
زینت‌ها و مستحبات
استفاده از قالب‌های جذاب سمعی- بصری (ویدئو پرژکتور) و....
گنجاندن برنامه در حداکثر ۳ دقیقه
تقسیم کار میان چند نفر
در معرض دید قرار دادن نام شهید (قبل، حین و بعد از برنامه)
بهتر است نام همه شهدای کربلا را به صورت یک‌جا در معرض دید قرار داد (مثلا بر روی تابلوی وایت‌برد) و پس از معرفی هر شهید، کنار نام آن تیک زد.
یکی از جلوه‌های باشکوه حرکت کاروان امام حسین علیه‌السلام، حضور کودکان در همراهی با حضرت و خاندان مکرم ایشان است. حضرت علی‌اصغر، حضرت رقیه(س)، قاسم‌بن‌الحسن، امام باقر(ع)، عون فرزند حضرت زینب(س) از جمله این کودکان بودند. این حضور شورانگیز به شکوه حرکت امام حسین علیه‌السلام رنگ و بوی خاصی بخشید.
به مناسبت تقارن روز جهانی کودک و فرارسیدن ماه عزای حسینی، عنوان این هفته میز مسجد را، "محرم و کودکان" نهادیم. ایده‌های زیر، منتخبی از هم‌اندیشی ایده‌پردازان جوان مسجدی است که در فضای مجازی به انجام رسیده است:
ایده‌های تک‌خطی
۱.درمورد حادثه عاشورا از بچه¬ها و نوجوانان مصاحبه بگیریم بعد در برد مسجد نتایج مصاحبه را نصب کنیم با در نشریه مسجد انتشار بدهیم.
۲.ایجاد غرفه‌های تصویری از حادثه عاشورا که راویان خوب و متبحر داشته باشد و حادثه عاشورا را روایتگری کنند.
۳.ایجاد نمایشگاه حجمی محرم(ماکت) و روایتگری حوادث کربلا توسط یک راوی.
۴.روضه‌های خانگی را در مسجد محل متمرکز کنند تا به واسطه اینکه در اوقات مختلف برگزار می¬شوند موجب حضور اهالی در نمازهای یومیه بشوند.
۵.برگزاری تعزیه‌خوانی در محوطه مسجد به نحوی که توسط خود جوانان و نوجوانان مسجد اجرا گردد.
۶.طبق روز شمار حوادث، مقاتل و روایات عاشورا را برای کودکان بازگویی کنیم و از آنها بخواهیم متناسب با آن نقاشی بکشند.
۷.با نصب پرده مشکی در منازل و سردرخانه‌ها به کوکان خود آغاز محرم را یادآوری کنیم.
۸.می‌توانیم با کمک کودکان در آغازین روزهای محرم برای عروسک¬هایشان لباس مشکی بدوزیم.
۹.ایجاد یک خیمه در محوطه مسجد و آموزش داستان‌های عاشورایی به کودکان با کمک نقاشی، کاردستی،ماکت¬سازی و...همچنین می¬توان با نوجوانان اشعار عاشورایی، مشاعره عاشورایی و تمرین مداحی و نوحه‌خوانی کارکرد.
۱۰.هدیه دادن لباس سقایی و پرچم‌های عزا، و سربندهای حسینی و....به کودکان
۱۱.سپردن پای و پذیرائی هیئت مساجد به نوجوانان و جوانان
۱۲.بیان داستانک¬هایی از کودکان کربلا، و حکایت¬های قابل فهم از کودکی و نوجوانی شهدا با هدف تبیین اخلاق حسنه شهدا و شجاعت و شهامت شهدا
۱۳.برگزاری مسابقات رنگ‌آمیزی و تهیه کاردستی کربلا
۱۴.امام جماعت بخشی از سخنرانی خود را به کودکان اختصاص بدهد.
۱۵.برگزاری دستجات عزاداری و نوحه¬خوانی کودکان و نوجوانان و حرکت آنان از محله و مدرسه تا مسجد
۱۶.اجرای طرح موذنی ابوثمامه موذن ظهر عاشورا و حبیب بن مظاهر مدافع نماز به عنوان مکبر و بانی شدن بچه‌ها برای موذنی و مکبری هر روز یک نفر و امتیاز دادن
۱۷.برای سیاه¬¬پوشی مسجد و مدارس و هیئات از کودکان و نوجوانان زیر نظر پیرغلامان استفاده کنیم.
۱۸.برگزاری روضه کودکان در نیم‌روز با حضور کودکان و نوجوان محل نه صرفا برای گریه کردن و روضه‌خوانی. بلکه یک خطیب ماهر کودکان نوحه¬خوانی اجرا نماید و کودکان سیاه¬پوش شده سینه¬زنی نمایند.
۱۹.اجرای طرح نوگلان حسینی و تشکیل هیئت کودکان در مسجد
۲۰.قصه‌گویی و تصویرگری از عاشورا روی تخته و بیان مستقیم مفاهیم برای کودکان
۲۱.خرید کتاب‌های کودکانه در ارتباط با محرم همچون:
*یک بال و دو پرنده: محبوبه زارع، بوستان کتاب.
*طفلان مسلم عطر عطش: سارا عرفانی،سوره مهر
*حضرت ابالفضل علیه‌السلام پدر عشق و پسر: سیدی شجاعی.نیستان
*ردپای خورشید: جواد محدثی، بوستان کتاب.
*امام حسین علیه‌السلام از دیار حبیب: سیدمهدی شجاعی، نیستان
*فراموشان، داود غفارزادگان، قدیانی.
*امام حسین علیه‌السلام : فریبا کلهر ، به نشر تشنه لبان.
*حمیدگروگان: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
*ظهر روز دهم: قیصر امین پور.
*سروش بزرگ مردان باوفا : شمس وفا، بوستان کتاب.
*امام حسین علیه‌السلام برای دبستانی‌ها: حسین فتاحی، ناشر قدیانی
*کودکان گمشده: محمود پوروهاب، بوستان کتاب
*قاصدک کربلا: محبوبه زارع، بوستان کتاب
*ستاره غربت : محبوبه زارع ، بوستان کتاب
۲۲.تدارک مهدالطفلان در مجاورت مساجد و حسینیه‌ها
۲۳.وسایلی کوچک مثل طبل، شال عزا، پرچم کوچک و کتاب تصویری از ائمه برای کودک خریداری کنیم و هدیه بدهیم.
۲۴.معلمان رنگ و بوی تکالیف را از طریق نقاشی و املاء عاشورایی کنند.
۲۵.نیکی به همسایه و اطرافیان را می‌توان با نذری دادن و اطعام محرم به کودکان آموخت.
به سر در هر کوچه که می‌نگریم، از گل سرسبد همسایه‌ها که پرس و جو میکنیم، بی‌اختیار نام شهید را می‌برند و خانه شهیدی را نشان مان می‌دهند. اصحاب عاشورایی عشق، براستی که حسین(ع) نوری است که هرگز خاموش نمی‌شود و حقیقتی است که هرگز فراموش نمی‌گردد.
قافله حسین در طول تاریخ بزرگ و بزرگتر خواهد شد و به خیل اصحاب عاشق و شیدایش افزوده خواهد گردید. سر می‌نهیم به آستان شما، تا شاید ما هم همسفر قافله عشق شویم:
ایده: راه‌اندازی دسته عزاداری برای حرکت به مسمت منزل شهدای محله جهت تجلیل از خانواده‌های شهدا
مشروح ایده
یکی از جلوه‌های مهم عاشورایی، تداوم نهضت عاشورا توسط اصحاب امام حسین(ع) در طول تاریخ است. نشانی کاروان این اصحاب را می‌توان در همه جای شهر و در هر محلهای دید. بنابراین مناسب است که در ایام سوگواری حضرت بااعبدلله، به یاد این عاشقان حسینی باشیم و با بزرگداشت نام و یاد آنها، مسیر حق را زنده نگه داریم.
بنابراین پیشنهاد می‌شود دسته عزاداری هر شب به استقبال یک شهید در منزل او برود. این کاروان هرشب بعد از برگزاری مراسم عزاداری، از مقابل درب مسجد حرکت کرده و در مقابل بیت خانواده شهدا توقف کرده و ضمن قرائت بخشی از وصیت‌نامه شهید والا مقام به اقامه عزا می‌پردازند و پس از مکثی کوتاه به سمت منزل‌گاه بعدی حرکت می‌کنند.
سابقه اجرای ایده
مسجد جامع نارمک همزمان با ایام عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام، دسته عزاداری تجلیل از خانواده‌های شهدا برگزار می‌کند.
بایدها و نبایدها
دسته‌روی هیئات به منازل شهدا با هماهنگی قبلی صورت گیرد.
دسته‌روی در مقابل منازل شهدا انجام گیرد تا امکان بهره‌گیری عموم از این مراسم مهیا باشد.
زینت‌ها و مستحبات
شایسته است گزیده‌ای از وصیت‌نامه هر شهید در ضمن مراسم قرائت شود.
انتخاب شهدا می‌تواند به تناسب نام و سن آنها با شهدای عاشورا و شهدای دهه اول محرم باشد.
پشتوانه نظری
یاد دفاع مقدس، یاد شهیدان، باید همیشه در بین ملت ما و جامعه‌ی ما زنده بماند. (امام خامنه ای ۸۸/۰۳/۰۳)
هر چه حادثه‌ای در طول تاریخ مهم‌تر و اثرگذارتر بوده است، گفت و شنود و بیان تفسیرهای مختلف درباره آن هم بیشتر بوده است. حادثه کربلا و شهادت امام حسین و یارانش در صحرای خشک نینوا، حوادث قبل از واقعه و مصایبی که بر حضرت وارد آمد، موجب شده است تا درباره این واقعه تحلیل‌های مختلفی به وجود بیاید.
بی‌گمان استفاده از آیین پرده‌خوانی که با استناد به تاریخ و روایت صحیح به بیان وقایع می‌پردازد، می‌تواند ابزاری باشد که تحلیل درستی به مخاطب ارائه کرده و بواسطه آنکه به طور زنده اجرا می‌شود، بر مخاطب خود تاثیرگذاری ویژه‌ای داشته باشد:
ایده: برگزاری مراسم پرده‌خوانی محرم با هدف بیان وقایع حادثه کربلا، پیام‌های عاشورایی و مصایب اهل بیت(ع)
مشروح ایده
واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) و اصحابش، روایتی است که با هر بار بیان کردن آن، درس‌ها و پیام‌های بیشتری می‌آموزیم و حقایق بیشتری برای‌مان روشن می‌گردد. سنت پرده‌خوانی و نقالی از جمله روش‌هایی است که کمک می‌نماید تا حادثه عاشورا را منزل به منزل با کاروان حسین(ع) بخوانیم و مرور کنیم.
بیان جزییات شروع حرکت امام حسین ع از مدینه تا مکه و از مکه تا کربلا، به همراه توضیح بیانات و اتفاقات بین راه، توضیح منزلگاه‌های طی شده تا کربلا، بیان جزییات وقایع شب و روز عاشورا به همراه ساماندهی سپاه امام و دشمن، توضیح وقایع پس از عاشورا تا اربعین، همگی بصورت اسلاید و پیام‌های عاشورا و جملات کلیدی امام حسین علیه‌السلام از جمله موضوعات قابل طرح در پرده‌خوانی است.
بایدها و نبایدها
محتوای پرده‌خوانی و نقالی توسط یک متخصص و بر اساس منابع مستدل تاریخی و روایی انجام گیرد.
زینت‌ها و مستحبات
پرده‌خوانی در فضای باز و محلهای عمومی انجام گیرد تا استقبال عمومی از برنامه افزایش یابد.
در کنار پرده و نقشه از ابزار جدید همچون نمایش اسلاید و صداگذاری هم استفاده شود تا برنامه جذابیت بیشتری داشته باشد.
پشتوانه نظری
مقام معظم رهبری(حفظه الله)
من اعتقاد دارم که تبلیغ سنتی ما که مسجد و منبر و سخنرانىِ روبه‌روست بدیل ندارد؛ این را باید حفظ کنیم. اینکه شما بنشینید بایک نفر روبه‌رو صحبت کنید؛ نگاه شما به او بیفتد، نگاه او به شما بیفتد و نفس گرم شما به او برسد، این چیز خیلی خوبی است؛ این را باید حفظ کنیم؛ لیکن این کافی نیست. امروز وسایل تبلیغ نوشتاری و گفتاری به قدری متنوع و زیاد است که اگر روحانیت دین از این قافله عقب بماند، قطعاً یک خسارت بزرگ تاریخی برای او پیش خواهد آمد.
بیانات در دیدار جمعی از روحانیون استان کرمان ۱۱/ ۲/ ۸۴
