مسجد در منظومۀ اسلام، پایگاه همۀ کارهای نیک بر محور ذکر و عبودیت خداوند است که خود، محور شهر اسلامی و در مقیاسی کوچک، نماد تمدن اسلامی است. شبکه‌سازی کارکردهای مسجد در هم‌افزایی خدمات‌دهی مساجد و بازیابی جایگاه تمدن‌ساز آنان نقش بسزایی ایفا می‌کند. در این راستا در قالب طرح «امداد»، با همکاری کمیتۀ امداد امام خمینی(ره)، مراکز نیکوکاری و توانمندسازی و کارآفرینی در مساجد راه‌اندازی می‌شود تا زمینه‌ساز مسجدمحوری و فعال‌سازی مساجد و ارائۀ خدمات اجتماعی بیشتر از طریق مساجد باشد. تاکنون صدها مرکز نیکوکاری و کارآفرینی و توانمندسازی تحت اشراف ائمۀ محترم جماعات ایجاد شده و در حال گسترش است.
وَابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا وَأَحْسِن کَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْکَ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِی الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُفْسِدِینَ سوره‌ی قصص، آیه ۷۷
و با آنچه خدایت داده سرای آخرت را بجوی و سهم خود را از دنیا فراموش مکن و همچنانکه خدا به تو نیکی کرده نیکی کن و در زمین فساد مجوی که خدا فسادگران را دوست نمیدارد.
احسان و نیکوکاری، یکی از اصول اساسی ارزش ها در جامعه اسلامی است. براین اساس، خداوند در قرآن همگان را به انجام آن فرمان داده و پیامبر اکرم(ص) این عمل را جامع همه ارزش ها دانسته است و باید فرهنگ انفاق و احسان در سطح جامعه توسعه پیدا کند.در سیاست های کلان مرکز رسیدگی به امور مساجد نقش خدمت رسانی اجتماعی مساجد به مردم یک اصل(نجم) بوده است.لذا به منظور تقویت جایگاه محوری مساجد در فرهنگ سازی و ترویج سنت های حسنه الهی جهت ایجاد و توسعه مراکز نیکوکاری محله و همکاری کلیه مساجد استان تفاهم نامه ای فی مابین مرکز رسیدگی به امور مساجد استان های خراسان و اداره کل کمیته امداد امام خمینی (ره ) خراسان رضوی منعقد گردید.
۱- تحقق حداکثری دین، معنویت و اخلاق در همه عرصه‌های زندگی مردم در محلات تحت نظر امام جماعت مسجد .
۲- بسترسازی به منظور ایفای نقش ائمه جماعت به عنوان امام محله.
۳- احیا و تقویت کارکردهای مترتب بر مسجد در عرصه‌ی اجتماعی به عنوان بزرگترین پایگاه احسان و نیکوکاری.
۴- ایجاد شبکه‌ی ارتباطی و حمایتی مردمی در محلات با محوریت مساجد.
۵- رفع فقر و محرومیت زدایی در محله و شهر.
الف) بند ۱۹ سیاست های کلی نظام اداری کشور ابلاغی مقام معظم رهبری ( دام عزه)
ب) بند های ۱۰ ، ۱۱ و ۱۲ ماده ۶ اساس نامه ی امداد امام (ره )
ج) فراز اول ، دوم و سوم سند چشم انداز بیست ساله ی امداد امام (ره )
د) مواد ۱، ۲۰، ۲۵، ۲۶ برنامه ی راهبردی پنج ساله ای پنجم امداد امام (ره )
ه) آیین نامه ی جامع فرهنگ سازی و توسعه مشارکت های مردمی
الف ) بعد سازمانی : شامل ادارات کمیته مداد شهرستانها و مراکز نیکوکاری کارآفرنی و توانمند سازی تحت نظارت این نهاد.
ب ) بعد جمعیتی : تمامی متقاضیان همکاری با کمیته امداد در مراکزنیکوکاری کارآفرینی و توانمندسازی.
ج ) بعد موضوعی : تعیین صلاحیت افراد و متقاضیان همکاری با کمیته امداد در مراکزنیکوکاری کارآفرینی و توانمندسازی ( هیات امنا)
تعیین مسئولیت ها اعم از برنامه ریزی، هماهنگی , اجرا و نظارت به شرح ذیل می باشد :
الف) برنامه ریزی : برنامه ریزی برعهده ی اداره کل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان ( معاونت توسعه مشارکت های مردمی، مدیریت نظارت و رسیدگی به شکایات، اداره حراست و اداره گزینش ) می باشد .
ب) هماهنگی : مسئولیت هماهنگی در سطح استان برعهده معاونت توسعه مشارکت های مردمی استان می باشد .
ج) اجرا ء : مسئولیت اجرای در ادارات شهرستانها برعهده رئیس می باشد.
د) نظارت :
۱- نظارت کلی: توسط معاونت توسعه ی مشارکت های مردمی صورت می گیرد .
۲- نظارت عمومی : بر عهده دفتر نظارت و رسیدگی به شکایات می باشد.
پایش و ارزیابی
مسئولیت پایش و ارزیابی برعهده معاونت توسعه مشارکت های مردمی، مدیریت نظلارت و رسیدگی به شکایات اداره حراست و اداره گزینش نظارت می باشد .
۱- ایجاد شبکه ارتباطی و حمایتی مردمی بصورت محلی، صنفی، تحصصی و …
۲- واگذاری برخی امور خدمت رسانی محرومین از کمیته امداد به مردم
۳- فراهم نمودن زمینه اشتفال حداکتری نیازمندان
۴- ارائه مشاوره های تخصصی متناسب با مشاغل مختلف
۵- شناسایی ، ارتباط و تعامل با خیرین و موسسات خیریه
۶- شناسایی و جذب انفاقات و کمک های متنوع مردمی
هیات امنا افراد معتمدی در سطح محله، صنف و … هستند که به صورت داوطلبانه همکاری می نمایند. این اعضاء شامل افراد زير می باشند:
* رئیس هیات امنا (عضو اصلی / با اولویت روحانی برجسته در محله و یا افراد برجسته و مورد وئوق مردم در سایر گروه های نیکوکاری)
* نائب رئیس ( عضو اصلی / مسئول امور اجرائی )
* مسئول امور اداری و مالی ( عضو اصلی / آشنا و توانمند در امور اداری و مالی )
* مسئول امور خیرین و برادران امدادیار ( فعال اجتماعی و اقتصادی ) (عضو اصلی / آشنا و توانمند در جذب کمک های مردمی )
* مسئول امور خیرین و بانوان امدادیار ( فعال اجتماعی و اقتصادی ) (عضو اصلی / آشنا و توانمند در جذب کمک های مردمی )
* مسئول امور تشکل ها و مجامع (عضو اصلی / نماینده پایگه بسیج و تشکل ها و خیریه ها )
مرکز نیکوکاری کارآفرینی و توانمندسازی حسب موضوع فعالیت و احساس نیاز متناسب با حوزه های تخصصی کمیته امداد می توانند نسبت به افزایش تعداد اعضای هیات امنای خود بصورت اختیاری اقدام نمایند.
۱- مسئول امور مشارکت های مردمی ( زکات , صدقات و اعانات )
۲- مسئول امور اکرام ایتام و محسنین
۳- مسئول امور جهیزیه و ازدواج
۴- مسئول امور قرض الحسنه
۵- مسئول امور مددکاری
۶- مسئول امور اشتغال و کارآفرینی
۷- مسئول امور فرهنگی و آموزش
۸- مسئول امور بهداشت و درمان
٩- مسئول امور مسکن و ساختمان
۱۰- مسئول روابط عمومی و اطلاع رسانی
تبصره ۱: مرکز نیکوکاری کارآفرینی و توانمندسازی می تواند براساس نیاز جهت برخی امور خود از جمله کاربری رایانه، امور اداری و بایگانی، ارتباط با خیرین و … از نیروهای افتخاری واجد شرایط استفاده نماید .
تبصره۲: ایجاد تعهد رسمی ( قرارداد ) جهت کلیه نیروها در مرکز ممنوع بوده، لذا افراد باید بصورت مردمی و افتخاری بکارگیری شوند .
– برنامه ریزی، ساماندهی، هماهنگی و نظارت بر حسن اجرای فعالیت های مرکز نیکوکاری کارآفرینی و توانمندسازی
– برنامه ریزی و همکاری جهت شناسایی و بهره گیری از ظرفیت‌ها در راستای تحقق اهداف مرکز به ویژه امور اشتغال
– برنامه ریزی و همکاری جهت شناسایی، جذب و نگهداشت نیکوکاران حقیقی و حقوقی در راستای توسعه فعالیت های مرکز
– ارتباط و تعامل با کمیته امداد امام خمینی (ره) و پیگیری حسن اجرای امور واگذار شده
– برنامه ریزی به منظور تبلیغ و ترویج سنت های حسنه اسلامی به ویژه انفاق، احسان، اکرام ایتام، حس نوع دوستی، مسئولیت پذیری و مشارکت جمعی با رویکرد اشتغال
– شناسایی نیازمندان واقعی، دسته بندی و اولویت بندی نیازهای آنان و ثبت اطلاعات در نرم افزار مربوطه
– شناسایی رابطین افتخاری متناسب با ظرفیت موجود در مرکز
– برنامه ریزی مشترک با کمیته امداد به منظور ارائه خدمات تخصصی اشتغال و مددکاری به نیازمندان شناسایی شده
– ارائه ی خدمات مددکاری به نیازمندان مطابق شیوه های ابلاغی از سوی کمیته امداد
– پیگیری اجرا و نظارت بر طرح های اشتغال و توانمندسازی طبق شیوه های ابلاغی از سوی کمیته امداد
- پیگیری اجرای سایر خدمات تخصصی در راستای توانمندسازی نیازمندان
– توزیع کمک های جمع آوری شده بین نیازمندان با هماهنگی رئیس هیات امنا و ثبت در نرم افزار مربوطه
– اطلاع رسانی مستمر و شفاف در خصوص اقدامات مرکز با بهره گیری از امکانات و با هماهنگی رئیس هیأت امنا
– تهیه گزارشات از روند فعالیت سایر اعضا اصلی مرکز به رئیس هیات امنا و کمیته امداد
– انجام وظایف رئیس هیات امنا در غیاب ایشان
– تهیه اسناد مالی اعم از دریافت و پرداخت و همچنین تراز نامه مالی
– انجام امور اداری از قبیل صورت جلسات، پیگیری مکاتبات و بایگانی پرونده ها، نامه ها، اسناد و مدارک
– تشکیل پرونده جهت اعضاء هیات امنا و نیروهای داوطلبانه
– شناسایی ظرفیت ها و توانمندی های تخصصی در حوزه های اجتماعی و اقتصادی و … و نگهداشت خیرین در حوزه یاد شده به منظور تحقق اهداف کلان مرکز به ویژه امور اشتغال
– تهیه مستندات و گزارش های مرتبط و مورد نیاز
– ارائه گزارش عملکرد شفاف به صورت مستمر به نیکوکاران و امدادیاران
- تشکیل مجامع نیکوکاری کارآفرینی و توانمندسازی با حضور صنوف و اقشار مختلف از جمله افراد و تشکل های اقتصادی و اجتماعی
– شناسایی ظرفیت ها و توانمندی های تخصصی در حوزه های اجتماعی و اقتصادی و … و نگهداشت خیرین در حوزه های یادشده به منظور تحقق اهداف کلان مرکز به ویژه امور اشتغال
– تهیه مستندات و گزارش های مرتبط و مورد نیاز
– ارائه گزارش عملکرد شفاف به صورت مستمر به نیکو کاران و امدادیاران
– تشکیل مجامع نیکوکاری با حضور صنوف و اقشار مختلف از جمله افراد و تشکل های اقتصادی و اجتماعی بانوان
– تشکیل مجمع بانوان نیکوکار کار آفرین
– شناسایی و استفاده از ظرفیت های نهادهای ( دولتی و عیر دولتی ) در راستای کمک تحقق اهداف مرکز به ویژه امور اشتغال
– برقراری ارتباط و هماهنگی مجامع با یکدیگر با محوریت مر کز و کمیته امداد، خاصه امور اشتغال نیازمندان
– تهیه و تنظیم گزارش ها، مدارک و مستندات مربوط به فعالیت های خیریه ها، تشکل ها و مجامع دولتی و غیر دواتی در راستای اهداف مرکز
– تبلیغ و ترویج سنت های حسنه به ویژه انفاق، احسان در راستای توانمند سازی و اشتغال نیازمندان، اکرام ايتام، حس نوع دوستی، مسئولیت پذیری و مشارکت جمعی
– تشکیل مجمع تشکل ها و خیریه ها در مرکز
– تهیه، تنظیم و پیشنهاد برنامه مالی سالیانه مرکز
– نظارت و پیگیری امور بانکی، حسابداری و رسیدگی به وضعیت حساب ها
– نظارت بر هزینه کرد برابر قوانین و مقررات مربوطه
– علاقه مند به امور خیر و فعال در زمینه اشتغال نیازمندان
– دارای برنامه مشخص جهت توانمند سازی و اشتغال نیازمندان
– شناخت لازم از ظرفیت‌ها و پتانسیل های اقتصادی و جمعیت فعال منطقه
– دارای روابط عمومی و تعاملات اجتماعی بالا جهت ارتباط موثر با مراکز اقتصادی و مدیریت سایر منابع
– متعهد به اصول و مبانی الهی و انسانی
– دارای روحیه امدادگری
– امانت دار و مورد اعتماد مردم
– دارای روابط عمومی و تعاملات اجتماعی بالا
– دارای روحیه انقلابی
– جوان، خلاق، نوآور
– با عنایت به اینکه هسته مرکزی و اصلی مرکز، اعضای محترم هیات امنا می باشند، لذا استفاده از معتمدین، چهره های اعتمادساز، دارای حسن شهرت و جایگاه اجتماعی، اقتصادی و دارای ایده های خلاقانه به عنوان نکته کلیدی مد نظر می باشد.
– تغییر و تکمیل هریک از اعضای اصلی هیأت امنا باید با نظر کمیته ی امداد انجام شود.
– اولویت اصلی فعالیت در این مراکز شناسایی ظرفیت ها و استعدادهای بالقوه در جهت توانمند سازی و اشتغال نیازمندان می باشد.
– شناسایی و احصاء توانمندی خانواده های محروم و فراهم نمودند زمینه اشتغال برای آنها از اهم وظایف تعیین شده درمرکز می باشد.
– شناسایی، جذب و تثبیت نیکوکاران، ترویج فرهنگ نیکوکاری، پیشگیری از فقر، رسیدگی فوری به مشکلات محرومین می بایست در مراکز مورد توجه قرار گیرد .
– از جمله موارد بسیار مهم در روند انجام فعالیت های مرکز، موضوع “مسجد محوری” می باشد. لذا تدابیری جهت تحقق این مهم اندیشیده شود. بدیهی است اقدامات مرکز نباید در روند فعالیت های مسجد خللی وارد نماید. بلکه می بایست در انجام ماموریت های ذاتی مسجد نظیر ارتقاء کارکرد اجتماعی مسجد از قبیل تشویق جوانان و نوجوانان نمازگزار و جذب مردم محله به امور خیر موثر باشد.
-حفظ استقلال مسجد و عدم دخالت هیات امنای مرکز در مدیریت امور مسجد مورد تاکید می باشد.
– اجتناب از ورود به مسائل حاشیه ای و همچنین اختلافات محلی مورد تاکید می باشد.
-هرگونه فعالیت سیاسی و حزبی در مراکز ممنوع می باشد.
– اعضای محترم هیأت امنای مراکز در قبال عملکرد خود نزد مراجع قضایی و غیر قضایی، دارای مسئولیت کیفری، مدنی و انتظامی مکلف به پاسخگویی می باشند.
– در صورت انحلال مرکز واگذاری، فروش، توزیع و … دارائی ها، اموال و مستغلات با نظارت امداد امام (ره) صورت می پذیرد.
– توجه ویژه به رویکرد “تعاملی” به جای رویکرد “تقابلی” و تلاش در جهت “جذب” در برابر “دفع” نیروهای خدوم و انقلابی نیز مورد انتظار است.
– حفظ آبرو و کرامت انسانی نیازمندان باید همواره مورد توجه قرار گیرد. لذا ارتباط با نیازمندان و محرومین و ارائه خدمات به صورت محرمانه و محترمانه همواره مد نظر قرار گیرد.
– حفظ اسرار و اطلاعات سایر فعالین در مرکز، ارائه گزارشات شفاف و مستمر بر اساس ضوابط، دریافت انتقادات و پیشنهادات و مستندسازی تجارب موفق و بهره برداری از خلاقیت ها و ابتکارات ارزنده از جمله مواردی است که در روند انجام امورات محوله تسریع می نماید.
– نظارت جدی و مستعر بر عملکرد مراکز از طریق شیوه های ذیل توسط کمیته امداد انجام می شود و تمدید اعتبار، تعلیق يا ابطال مجوز فعالیت مرکز بر اساس نتایج آن و شرایط مقتضی صورت می پذیرد:
الف- دسترسی به کلیه اطلاعات مرکز
ب- نظارت میدانی و پايش عملکرد
– مدیریت سیستم اطلاعات فرآیندهای معمول در مراکز، از طریق نرم افزار شبکه ملی نیکوکاری صورت می گیرد و لازم است اطلاعات مربوط در این نرم افزار به موقع ثبت و به روز رسانی گردد.
۱- مراکزنیکوکاری کارآفرینی و توانمندسازی، مردمی و خودگردان می باشند.
۲- محل دفتر مرکز نیکوکاری کارآفرینی و توانمندسازی ترجیحا مسجد و یا حسب موضوع فعالیت(مدرسه، اداره، بنگاه اقتصادی، مراکز درمانی، مراکز آموزش عالی و …) می باشد که به صورت رایگان در اختیار مرکز قرار می گیرد.
۳- مراکز می بایست قبل از صدور مجوز و انجام هرگونه فعالیت میدانی و ارائه خدمت به نیازمندان نسبت به تهیه ملزومات اداری از جمله : رایانه، چاپکر، اسکنر، گاوصندوق، تلفن،میز، صندلی،کمد و فایل از طریق جذب کمک های مردمی اقدام نمایند. کمیته امداد در خصوص تهیه ملزومات هیچ گونه تعهدی ندارد.
۴- مرکزنیکوکاری کارآفرینی و توانمندسازی جهت امور اداری خود از جمله : ثبت رایانه، بایگانی و … مي تواند ضمن رعایت شرایط از افراد خدمت بگیر خود استفاده نماید. (خدمت به شرط خدمت
۵- مهر رسمی برابر نمونه اعلامی کمیته امداد پس از اخذ کد فعالیت مرکز تهیه گردد.
۶- جهت دریافت کمک های مردمی و امور مالی مرکز حساب بانکی با معرفی کمیته امداد و به نام مرکز نزد صندوق امداد ولایت افتتاح می گردد. لذا هرگونه افتتاح حساب در سایر بانک ها ممنوع است.
۱- جهت ثبت کلیه فعالیت های نقد، غیر نقد و خدمات نرم افزار یک پارچه توسط امداد تهیه و از سوی امداد نام کاربری و رمز عبور تحویل رئیس هیات امنا خواهد شد. پشتیبانی و به روزرسانی نرم افزار بر عهده امداد می باشد.
۲- آموزش نیروی انسانی و کاربر معرفی شده از سوی مرکز بر عهده امداد است.
۳- مراکز مجاز هستند جهت جذب کمک های مردمی و اطلاع رسانی فعالیت های خود و … از فضای مجازی مورد تایید در داخل کشور استفاده نمایند.
یکی از اهداف راه اندازی مراکز نیکوکاری کار آفرینی و توانمند سازی مدیریت امور خیر ( خیرین حقیقی و حقوقی ) در مقیاس محله و یا صنف و … با حدود و ثغور مشخص می باشد. لذا می بایست قبل از انجام هر فعالیت در مرکز، کمیته امداد با کمک اعضای محترم هیات امنا محدوده فعالیت مرکز را مشخص کرده و نقشه آن را در محل دفتر مرکز نصب نمایند.
تبصره ۱: مراکزی که در اماکن برخوردار ایجاد می شوند، می توانند با هماهنگی کمیته امداد و اطلاع سایر مراکز نسبت به ارائه ی خدمت در سایر اماکن کم برخوردار اقدام کنند.
تبصره ۲: مراکزی که در اماکن کم برخوردار ایجاد می شوند. می توانند با هماهنگی کمیته امداد با ارتباط از طریق خیرین و سایر مناطق نسبت به ارائه خدمت ایشان در محدوده ی فعالیت خود اقدام کنند.
۱- صدور مجور فعالیت مراکز از سوی کمیته امداد انجام می پذیرد، لذا انجام هرگونه فعالیت براساس نام مرکز قبل از صدور مجوز ممنوع می باشد.
۲- حکم فعالیت رئیس و نائب رئیس هیات امنای مرکز و تشریح شرح وظایف ایشان از سوی امداد صادر و اعلام می شود.
۳- حکم فعالیت سایر اعضای هیات امنا از سوی رئیس هیات امنای مرکز با هماهنگی کمیته امداد انجام می شود.
۴- در صورت نیاز تغییر یا تکمیل اعضای هیات امنا با اطلاع و مجوز کمیته امداد انجام می پذیرد .
۵- ثبت کلیه کمک های مردمی ( نقدی، غیر نقدی، خدمات ) در سیستم نرم افزاری مرکز می بایست انجام شود، لذا دریافت کمک ها و پرداخت خدمات خارج از سیستم نرم افزار ممنوع است .
۶- ارسال مستندات کمک های دریافتی و خدمات ارائه شده به صورت مستمر به کمیته امداد
۷- بایگانی مستندات مالی و اداری در مرکز و امحاء آن با مجوز کمیته امداد .
۸- استفاده از توانمندی نیازمندان (خدمت بگیران ) با رعایت شرایط لازم جهت امور جاری داخل و خارج مرکز .
۹- ایجاد تعهد رسمی ( ثبت قرارداد ) جهت نیروهای اجرائی در مرکز ممنوع بوده، لذا افراد باید بصورت مردمی و افتخاری بکارگیری شوند.
به جهت تحقق اهداف اعلام شده، عوامل محترم در مراکز به ویژه اعضای محترم هیات امنا، قبل از انجام هرگونه فعالیت نسبت به جذب منابع انسانی در محدوده فعالیت مرکز اقدام نمایند .
۱- شناسایی ظرفیت های آشکار و پنهان محله
۲- شناسایی نقاط ( قوت و توانمندی ها ) و ( ضعف و آسیب ها ) در محدوده فعالیت مرکز
۳- شناسایی گسترده امدادیاران افتخاری با رویکرد (مددکاری، اشتغال و خودکفایی، مشارکت های مردمی و … )
۴- ایجاد واحدهای نیکوکاری در سطح محدوده فعالیت ( مساجد، جلسات مذهبی محلی و … )
ایجاد شبکه ها تخصصی با توجه به شناسایی خیرین و امدادیاران افتخاری در محدوده فعالیت مرکز از قبیل :
شبکه ی تخصصی کار آفرینی و اشتغال
شبکه ی تخصصی فرهنگی وآموزش
شبکه ی تخصصی خدمات حقوقی
شبکه ی تخصصی مسکن و ساختمان
شبکه ی تخصصی فرهنگی و آموزش
شبکه ی تخصصی حمایت و سلامت
شبکه ی تخصصی توسعه ی مشارکت های مردمی
