بـرای تحقـق حماسـه سیاسـی و حماسـه اقتصـادی نیـاز بـه رئیـس جمهـوری اســت کــه دارای روحیــه وتفکرحماســی باشــد تــا بــه عنــوان فــردی کــه مدیریــت اجرایـی کشـور را بـر عهـده میگیـرد، بتوانـد زمینـه سـاز شـکل گیـری حماسـه سیاسـی و حماسـه اقتصـادی گـردد و چنیـن فـردی، بایـد در کنـار ویژگیهـا و شـاخصه هـای لازم و بایسـته بـرای ریاسـت جمهـوری همچـون ایمـان، اخـلاص، اخـلاق اسـامی، اعتقـاد و پایبنـدی بـه مبانـی و اصـول نظـام، قانـون اساسـی، دفـاع از ارزش هـای انقـلاب اسـلامی و کاردانـی و توانمنـدی، سـاده زیسـتی، توجـه بـه اقشـار محـروم و کـم در آمـد و… دارای چنـد ویژگـی و شـاخصه برجسـته باشـد کـه ایـن معیارهـا بایـد مـورد توجـه مـردم در انتخـاب فـرد اصلـح قـرار بگیـرد.
اگـر بخواهیـم نگاهـی گـذرا بـه مهمتریـن ویژگیهـا و شـاخصه هـای رئیـس جمهـور برخـوردار از روحیـه حماسـی، داشـته باشـیم، میتـوان بـه ایـن مـوارد اشـاره نمـود:
شـجاعت؛ یکـی از لـوازم روحیـه حماسـی، شـجاعت اسـت. حماسـه بـا شـجاعت و دلیـری آمیختـه اسـت و رئیـس جمهـوری کـه میخواهد در عرصه سیاسـی و اقتصادی حماسـه آفریـن باشـد، بایـد شـجاع و دلیـر باشـد چـه در عرصـه خارجـی و در برخـورد بـا دشـمنان کـه بـا انـواع تهدیدهـا، فشـارها و تحریمهـا در صـدد بـه زانـو در آوردن نظـام اسـلامی و ملـت ایـران و تحمیـل خواسـته هـای اسـتکباری خـود هسـتند و چـه در عرصـه داخلـی در برابرمشـکلات و تحقـق نیازهـا و ضرورتهـای کشـور در بخـش هـای مختلـف بـه ویـژه بخـش اقتصـادی. امـروز قدرتهـای اسـتکباری بـا منطـق زور گویـی بـه دنبـال اعمـال خواسـته ها و مناسـبات ظالمانـه خویـش درسراسـر جهـان هسـتند و بـرای سـایر کشـورها و ملتهـا هیـچ حقـی را قائـل نیسـتند، رئیـس جمهـور بایـد شـجاعت ایسـتادگی در برابـر آنـان را داشـته باشـد و منطـق روشـن و مسـتحکم انقــلاب اســلامی را بــا قــدرت و صلابت مطــرح نمایــد و بــر آن پافشــاری نمایــد.
در قضیـه پرونـده هسـته ای کشـورمان شـاهد بوده ایـم کـه چگونـه در برابـر حـق طبیعـی کشـورمان در دسـتیابی بـه فنـاوری صلـح آمیـز هسـته ای ایسـتاده انـد و در ایـن راه مانـع تراشـی و سـنگ انـدازی می کننـد، اگـر رئیـس جمهـور در ایـن میـدان از شـجاعت و دلیـری لازم برخـوردار نباشـد، نمی‌توانـد در برابـر زیـاده خواهـی هـای دشـمنان ایسـتادگی نمایـد و مرعـوب تهدیدهـا و فشـارهای آنـان خواهـد شد .
در عرصـه اقتصـادی نیـز بـرای برطـرف نمـودن مشـکلات و رسـیدن بـه پیشـرفت، شـجاعت و نترسـیدن از مشـکلات و موانـع پیـش رو لازمه تحقـق حماسـه اقتصـادی اسـت.
مقاومـت و ایسـتادگی؛ حماسـه نیازمنـد برخـورداری از روحیـه مقاومـت و ایسـتادگی اســت و بــدون آن حماســه شــکل نخواهــد گرفــت. رئیــس جمهــور حماســی کســی اسـت کـه دارای روحیـه مقاومـت و ایسـتادگی باشـد و در عرصـه سیاسـی و اقتصـادی بـا بـروز فشـارها و مشـکلات و سـختیها میـدان را خالـی نکنـد.در عرصـه سیاسـی مقاومـت و ایسـتادگی رمـز موفقیـت کشـور مـا بـوده اسـت کـه بایـد بـا قـدرت توسـط رئیـس جمهـور منتخـب مـردم دنبـال شـود.
در عرصــه اقتصــادی نیــز بــا توجــه بــه تحریم‌هــا وفشــارهای دشــمنان نظــام کــه از همـان آغـاز پیـروزی انقـاب اسـلامی تـا بـه امـروز ادامـه داشـته اسـت، مقاومـت و ایسـتادگی و حرکـت در مسـیر تحقـق اقتصـاد مقاومتـی از شـرایط لازم بـرای خلـق حماسـه اقتصـادی اسـت. کشـوری میتوانـد در برابـر تهدیدهـا وفشـارهای دشـمنان مقاومــت کنــد کــه اقتصــاد آن بــر پایــه توانمنــدی داخلــی و ارتقــای آن و قطــع وابسـتگی بـه سـایر کشـورها اسـتوار باشـد و رئیـس جمهـور منتخـب بایـد دارای چنیـن تفکـر و روحیـه ای باشـد.
مقـام معظـم رهبـری فرمودنـد:« ایـن ملـت اهـداف بلنـدى دارد، كارهـاى بزرگـى دارد، تســلیم نیســت، كســى نمیتوانــد بــا ایــن ملــت بــا زبــان زور حــرف بزنــد. كسـانى كـه در رأس قـوه اجرایـى قـرار میگیرنـد، بایـد كسـانى باشـند كـه در مقابـل فشـارهاى دشـمنان مقـاوم باشـند؛ زود نترسـند، زود از میـدان خـارج نشـوند؛ ایـن یكــى از شــرطهاى الزم اســت.»
پایــگاه اطــاع رســانی دفتــر مقــام معظــم رهبــری، بیانــات در دیــدار کارگــران و فعــاالن بخــش تولیــد کشــور بــه مناســبت هفتــه کارگــر، ۹۲/۲/۷
ایثـار و فـداکاری؛ روحیـه حماسـی، روحیـه ایثـار و فـداکاری را بـه همـراه دارد و لازمه حماســه آفرینــی، از خــود گذشــتگی و ایثاراســت و رئیــس جمهــوری کــه بــه دنبــال تحقـق حماسـه در عرصـه سیاسـی و اقتصـادی اسـت بایـد از روحیـه ایثـارو از خـود گذشــتگی داشــته باشــد و منافــع و مصالــح کشــور و مــردم را بــر همــه چیــز ترجیــح دهـد.
شـور و نشـاط؛ لازمه حماسـه، شـور، نشـاط و برخـورداری از انگیـزه بـالا و جوشـش درونـی اسـت و رئیـس جمهـوری کـه برخـوردار از ایـن روحیـه باشـد، میتوانـد بـا شـور آفرینی و شـادابی ونشـاط لازم، در عرصه سیاسـی و اقتصادی حماسـه آفرین باشـد. تدبیـر وهوشـمندی؛ حماسـه هـر چنـد بـا شـور همراه اسـت، امـا این شـور آنـگاه کارآمد و تأثیـر گـذار خواهـد بـود کـه بـا شـعور و تدبیـر لازم همـراه باشـد. روحیـه حماسـی و جهـاد گونـه بـا تدبیـر و هوشـمندی مناسـب و در پرتـو برنامـه ریـزی منطقـی و درایـت و حکمــت لازم می‌توانــد در عرصــه هــای مختلــف سیاســی و اقتصــادی تحــولات چشمگیری ایجـاد نمایـد و کشـور را بـه قلـه هـای پیشـرفت و ترقی برساند و رئیس جمهـور حماسـی بایـد برخـوردار از چنیـن ویژگـی باشـد.
مقـام معظـم رهبـری مـد ظلـه العالـی فرمودنـد:« مـا در سیاسـت خارجـى گفتیـم «عـزت و حكمـت و مصلحـت» در اداره كشـور هـم همیـن جـور اسـت، در مسـائل داخلـى هـم همیـن جـور اسـت، در اقتصـاد هـم همیـن جـور اسـت؛ باید بـا برنامه، با حكمـت، بـا تدبیـر، بـا نـگاه بلنـد مـدت و همـه جانبـه، بـا یـك هندسـه صحیـح كارها را مشـاهده كننـد، نـگاه كننـد، وارد میـدان شـوند.
روزمره فکرکردن در مسائل اقتصادی،مضر است؛تغییر سیاستهای اقتصادی بــه طــور دائــم، مضــر ّ اسـت – در همــه بخش‌ها، بــه خصــوص در اقتصــاد – تكیــه كـردن بـر نظـرات غیـر كارشناسـى، مضـر ّ اسـت ؛ اعتمـاد كـردن بـه شـیوههاى تزریقـِى اقتصادهـاى تحمیلـى شـرق و غـرب، مضـر است. سیاسـتهاى اقتصـاد باید سیاسـتهاى «اقتصاد مقاومتى» باشـد – یك اقتصاد مقاوم – باید اقتصادى باشـد كه در سـاخت درونــِى خــود مقــاوم باشــد، بتوانــد ایســتادگى كنــد؛ بــا تغییــرات گوناگــون در ایــن گوشـه دنیـا، آن گوشـه دنیـا متلاطـم نشـود ایـن چیزهـا لازم اسـت. رئیـس جمهـورى كـه می‌خواهـد ایـن كشـور بـزرگ را اداره كنـد، ایـن راه پرافتخـار را بـه كمـك مـردم و بـراى مـردم طـى كنـد، بایـد ایـن چنیـن خصوصیاتـى داشـته باشـد.»
رئیـس جمهـور دارای ایـن ویژگیهـا و شـاخصه ها کـه مجموعـه آنهـا ایجـاد کننـده روحیــه و تفکــر حماســی اســت، تحقــق بخــش و رقــم زننــده حماســه سیاســی و حماســه اقتصــادی در کشــور خواهــد بــود و نقــش مــردم در انتخــاب چنیــن فــردی بسـیار تعییـن کننـده خواهـد بـود.
آنچـه كـه بایـد در مـورد انتخابـات و انتخـاب كـردن مـورد توجه قـرار گیـرد ایــن اســت كــه رأی دادن بایــد همــراه بــا بصیــرت و شــناخت كامــل باشــد. انتخاب كننــدگان بایــد بــه طــور كامــل و درســت كســی را كــه برمی‌گزیننــد نســبت بــه او شــناخت داشــته باشــند و از ســوابق، عملكــرد و تفكر اندیشــه و تــوان مدیریتــی اجرائـی او بـا خبـر باشـند. آن چـه باعـث برگـزاری انتخابـات همراه بـا كیفیت انتخاب و منتخـب (انتخـاب اصلـح) اسـت، چیـزی نیسـت مگـر رأی دادن همـراه بـا شـناخت و بصیـرت كامـل و آگاهانـه نسـبت بـه كاندیداهـا.
لازمه شـناخت مـردم نسـبت بـه نامزدهـا هـم معرفـی داوطلبـان محتـرم بـه مـردم میباشـد تـا شـناخت كافـی حاصـل شـود لـذا شـناخت از طـرف مـردم و شناسـاندن )معرفــی خــود) از طــرف كاندیداهــا دو طــرف مكِمــل بــرای تكامــل بخشــیدن بــه مكانیــزم برگــزاری انتخابــات مطلــوب و بــا كیفیــت می‌باشــد. از طــرف دیگــر افــراد می‌تواننــد در قالــب تبلیغــات انتخاباتــی، خودشــان و برنامه هــا، اهــداف، تــوان )بـا شـرح سـابقه خـود) و تفكـر و… خـود را بـه مـردم معرفـی كنند. پـس تبلیغـات انتخاباتـی راه معرفـی افـراد و یـا نوعـی برنامـه معارفـه میباشـد تـا مـردم بـا رأی دادن همـراه بـا شـناخت، انتخاباتـی مطلـوب از حیـث انتخـاب اصلـح و بـا كیفیـت را برگـزار كننـد.
لـذا تبلیغـات انتخاباتـی بـرای معرفـی افـراد، سـابقه و تـوان و…نـه تنهـا بـه خـودی خـود نامطلـوب نمی‌باشـد بلكـه لازمه برگـزاری انتخاباتـی سـالم اسـت.
اما دغدغه‌های كه در سؤال، ذكر شده است:
افـراد شایسـته و لایقی كـه كاندیداهـای ریاسـت جمهـوری یـا مـوارد دیگـر هسـتند بـا توجـه بـه ایـن كـه اسـتفاده از كمك هـای مردمـی در میـان بعضـی از كاندیداهـا بـرای پیشـبرد اهـداف متـداول میباشـد و هـم چنیـن اسـتقبال مـردم از ایـن امـر بـرای بـه قـدرت رسـاندن افـراد لایق و شایسـته كـه مـد نظـر خودشـان میباشـد وجـود دارد لـذا ایـن افـراد (كاندیداهـا) می‌تواننـد بـا اسـتفاده از ایـن شـیوه (كمك‌هـای مردمـی (اهـداف تبلیغاتـی خـود را جهـت معرفـی و ارائـه برنامه‌هـای خـود پیـش ببرنـد.
علاوه بـر ایـن افـراد بـا لیاقـت معمـولا ً بـا توجـه بـه عملكـرد مثبتـی كـه در سـابقه خــود دارنــد گاه حتــی بــدون کمتریــن تبلیغاتــی مــورد توجــه و حمایــت مــردم بخصـوص نخبـگان كـه بـر جامعـه تأثیـر گذارنـد قـرار میگیرنـد و همیـن مسـاله زمینـه تبلیغاتـی مردمـی یـا معرفـی آنـان از سـوی احـزاب را فراهـم می‌کنـد و بـاز هـم نیـازی بـه صـرف هزینـه هـای کلان بـرای معرفـی چنیـن کاندیدایـی وجـود نـدارد.
هـم چنیـن بسـیاری از احـزاب هـم دنبـال افـراد لایق و شایسـته هسـتند تـا آنـان را مـورد حمایـت خـود قـرار دهند. بنابرایـن بـرای شناسـاندن افـرادی کـه از نظـر آنهـا لایق می‌باشـند (و لـو از نظـر افـراد و گـروه هـای دیگـر لیاقـت مطلـوب را نداشـته باشـند) هزینـه می‌كننـد و هزینـه کـردن بـرای افـرادی کـه اعتقـادی بـه لیاقـت آنهـا ندارنـد و تنهـا بـه سـوء اسـتفاده از آنهـا بیاندیشـند صرفـا باعـث زیـر سـوال رفتـن اعتبـار خودشـان خواهدشـد.
علاوه برایــن لازم اســت اشــاره کنیــم کــه تبلیغــات انتخاباتــی افــراد در انتخابــات ریاســت جمهــوری محــدود بــه پوســتر، عكــس و… و در مجمــوع صــرف هزینــه هــای کلان نیســت، برنامه هــای صــدا و ســیمای جمهــوری اســلامی ایــران كــه بــه عنـوان رسـانه ملی بیشـترین مخاطـب مردمـی را دارا میباشـد، مؤثرتریـن رسـانه بـرای رسـاندن آگاهـی بـه مـردم اسـت و ایـن رسـانه عظیـم و تاثیـر گـذار بـا تنظیـم برنامه هایـی فرصـت كافـی، همسـان و عادلانه را در اختیـار كاندیداهـا قرار می‌دهد تـا برنامه هـا و اندیشـه های خـود را ارائـه دهنـد، كـه تأثیـر آن بـر اذهـان در عمـوم بیشــتر از تبلیغــات بــه وســیله پوســتر و… می‌باشــد.
شـواهد و سـوابق انتخابـات نیـز در کشـور مـا حاکـی از ایـن بـوده اسـت کـه هرگـز هزینـه هـای کلان و شـهرت و یـا وابسـتگی بـه احـزاب و گروه‌هـا مـلاک اصلـی در انتخــاب شــدن نمــی باشــد و مــواردی وجــود داشــته اســت کــه فــردی بــا کمتریــن شــهرت و صــرف بودجــه و بــدون اینکــه از جانــب هیــچ حــزب و گروهــی مــورد حمایـت قـرار گیـرد، آن هـم در شـرایطی کـه تصـور عمومـی تحلیلگـران بـر ایـن بـوده کـه وی کـم اقبـال تریـن فـرد در میـان مـردم میباشـد، بـه ریاسـت جمهـوری انتخـاب شـده اسـت.
بـا توجـه بـه حضـور قابـل توجهـی از کارشناسـان اسـلامی در مجلـس خبـرگان قانــون گــذاری و نقــش فعــال آن در تدویــن قانــون اساســی میتــوان شــرایطی کــه بـرای ریاسـت جمهـوری در قانـون اساسـی بیـان شـده اسـت را برگرفتـه از منابـع دینی دانسـته و آن را مـلاک صلاحیـت افـراد بـرای ایـن مسـئولیت مـد نظـر قـرار داد بـا ایـن وجـود بـرای انتخـاب اصلـح، بـه بعضـی از معیارهـا و مالک هـا اشـاره می‌شـود:
یکـی از شـرایط ریاسـت جمهـوری و بـه عبـارت بهتـر یکـی از معیارهـا بـرای انتخـاب اصلـح تقواسـت. حضرت علـی(ع) در نامـه بـه مالـک اشـتر بـه مسـئله تقـوا تاکیـد دارنـد و فرمـوده اسـت: «امـره بتقـوی الله« نهج البلاغه، ترجمه دکتر شهیدی، نامه ۵۳ ص ۳۲۵
البتـه تقـوا بـا تمـام ابعـاد آن بـه عنـوان مثـال وقتـی کاندیدایـی در معرفـی خـودش و همچنیـن در زمـان تبلیغـات انتخاباتـی رعایـت کنـد و بـه دیگـر کاندیداهـا تهمـت نزنـد و در چارچـوب حـرف بزنـد و وعـده و وعیـد ندهـد و خلاصه تقـوای سیاسـی، اجتماعـی و…داشـته باشـد یکـی از بهتریـن مـلاک بـرای انتخـاب اصلـح میباشـد.
امـام خمینـی هـم بـه ایـن مسـئله اشـاره دارنـد و فرمـوده انـد: «مـا احتیـاج بـه رجالـی متدیـن و قابـل اعتمـاد داریـم کـه در عضویـت شـورایی پـس از سـقوط رژیـم شـرکت کننـد«صحیفه امام، ج۵ ،ص۱۵۱
همانطـور کـه حضـرت علی(ع)فرمـوده اسـت: «و والـی الامـر علیـک فوقـک» نهج البلاغه، همان، ص۳۲۶ یکی از مسـلمات و مبانـی جمهـوری اسـلامی مسـئله ولایـت فقیـه میباشـد کـه بایـد از اول تـا آخریـن روز زمـان ریاسـت جمهـوری اش از ولـی فقیـه اطاعـت کند. پـس مـردم بایــد توجــه داشــته باشــند کــه یکــی دیگــر از مــلاک هــای انتخــاب اصلــح، ولایــت پذیـری کاندیـدا میباشـد و آن را میتـوان از طریـق پرسـش از متخصصیـن اهـل فـن و همچنیـن مراجعـه بـه سـابقه کاندیـدا تـا حـدی تشـخیص داد.
امـام خمینـی هـم بـه ایـن مسـاله خیلـی تاکیـد داشـتند و فرمـوده انـد انقـلاب مـا یـک انقـلاب فرهنگـی اسـت و هـدف اصلـی ایشـان از نهضـت و انقـلاب احیـاء و اجـرای احـکام اسـلامی اسـت و ایـن زمانـی عملـی می‌شـود کـه رئیـس جمهـوری از ولـی فقیـه تبعیـت کنـد و در همـه کارهـا تحـت نظـر حاکـم اسـلامی باشـد تـا کارهـای بـر خـلاف اسـلام انجـام نگیـرد چـون از نظـر مـا ولـی فقیـه ادامـه امامـت و رسـالت میباشـد و بـه همیـن خاطر تبعیـت از آن لازم و ضـروری اسـت.
مـی‌تـوان گفـت یکـی از مـواردی کـه امـام خمینـی بـه آن تاکیـد داشـتند تبعیـت از قانــون بــود و در ایــن مــورد فرمــوده اســت «در اســلام قانــون اســت. همه تابــع قانوننــد و قانــون هــم قانــون خداســت. قانونی اســت کــه از روی عدالــت الهــی پیـدا شـده اسـت. قانونی اسـت کـه قـرآن اسـت، قـرآن کریـم اسـت و سـنت رسول اکرم (ص) اسـت. همه تابـع او هسـتیم و همـه بایـد روی آن میـزان عمـل کنیم. فرقـی بیـن اشـخاص نیسـت در قانـون اسـلام. فرقی مابیـن گروه هـا نیسـت» صحیفه امام، ج۹ ص ۴۲۵
حاکـم اسـلامی در زمـان غیبـت کبـرا ولـی فقیـه میباشـد، بـرای اطاعـت از ولـی فقیـه کـه ادامـه امامـت و رسـالت اسـت بایـد بـه سـراغ قـرآن و دسـتورات آن رفت. قـرآن راه اطاعـت خـدا را مشـخص کـرده اسـت و هـم چنیـن راه را بـرای اطاعـت از پیام و کلام رسـول خدا(ص) هموار سـاخته اسـت.
یکــی دیگــراز معیارهــای انتخــاب اصلــح، ســاده زیســتی و دوری از تجمــلات و تشـریفات میباشـد.همانطوری کـه حضـرت علی(ع) فرمـوده اسـت: «اولئـک اخـف علیک مؤونه»
امـام خمینـی هـم بـه ایـن مسـئله خیلـی تاکیـد داشـته و در ایـن مـورد فرمـوده اسـت: «آخریـن نکتـه ای کـه در اینجا… بایـد از بـاب تذکـر عـرض کنـم و بـر آن تاکیـد نمایـم مسـاله سـاده زیسـتی و زهدگرایی اسـت و از گرایـش بـه تجمـلات و زرق و بـرق دنیـا دون شـان و شان اعتبـار نظـام جمهـوری اسـامی ایـران اسـت پرهیـز کننـد و برحـذر باشـند»[۱]
امـام خمینـی در مـورد کاخ نشـینی فرمـوده اسـت: « آن روزى كـه دولـت مـا توجـه بـه كاخ پیـدا كـرد، آن روز اسـت كـه بایـد مـا فاتحه دولـت و ملت را بخوانیم. آن روزى كـه رئیـس جمهـور مـا خـداى نخواسـته، از آن خوى كوخ نشـینى بیـرون برود و بـه كاخ نشـینى توجـه بكنـد، آن روز اسـت كـه انحطـاط بـراى خـود و بـراى كسـانى كـه بـا او تمـاس دارنـد پیـدا مىشـود. آن روزى كـه مجلسـیان خـوى كاخ نشـینى پیـدا كننــد خــداى نخواســته، و از ایــن خــوى ارزنــده كوخ نشــینى بیــرون برونــد، آن روز اسـت كـه مـا بـراى ایـن كشـور بایـد فاتحـه بخوانیـم»[۲]
حضـرت علی(ع)بـه مـردم بصـره فرمـود: «ای مـردم بصـره، بـر مـن خـورده مگیریـد (سـپس بـه پیراهـن خـود اشـاره کـرده و فرمـود:) ایـن از دسـتبافت هـای همسـر مـن است.»[۳]
[۱] نهج البلاغه .همان
[۲] صحیفه امام،ج ۲۰، ۳۴۲
[۳] همان؛ج۱۷ ، ص۳۷۶
یکـی دیگـر از مـلاک هـای انتخـاب اصلـح عـلاوه بر تعهـد، تخصص داشـتن همکاران رئیـس جمهـور میباشـد. البته مقـداری تشـخیص آن مشـکل میباشـد ولـی بـه هـر حـال بـه نظـر می‌رسـد در انتخـاب اصلـح یـک معیـار مهـم میباشـد، همانطـوری کـه امـام بـه ایـن مسـئله اشـاره کـرده و فرمـوده اسـت: « دولـت بـدون گزینـش اشـخاص متعهــد و متخصــص در رشــته هاى مختلفــه موفــق نخواهــد شــد و دولت‌مــردان در گزینـش همـكاران بـه كاردانـى و تعهـد آنـان و بهتـر خدمـت كـردن آنهـا بـه كشـور و در منافـع ملـت بـودن آنـان تكیـه كننـد تـا در پیـش حـق تعالـى و ملـت رو سـفید باشـند و در امـور موفـق باشـند، نـه بـر دوسـتى و آشـنایى و حـرف شـنوى بىتفكـر و تأمـل كـه ایـن رویه موجـب ناكامـى در خدمـت بـه كشـور است. دوسـت خـوب براى دسـت انـدركاران آن اسـت كـه در پیشـرفت امـور محوله بـه آنـان مؤثـر باشـد و در خدمـت ملـت باشـد، نـه در خدمـت آنـان، هـر كـه و هـر چـه خواهـد بود.دولتمردان از دانشــمندان و متخصصــان متعهــد اســتمداد كننــد تــا راز موفقیــت را بــه دســت آورند. دولتمـردان بـا رویه و فكـر واحـد بـراى رسـیدن بـه آنچـه صـلاح اسـلام و كشـور اسـت بـه پیـش رونـد و ایـن سیاسـت صحیـح اسـلامى اسـت»[۱]
[۱] صحیفه امام،همان ج۱۹ ، ص۱۵۷و۱۵۸
یکـی دیگـر از معیارهـای انتخـاب اصلـح ایـن اسـت کـه از قشـر مسـتضعف و طبقـه پائیـن جامعـه باشـد تـا بتوانـد ازمحرومـان و مسـتضعفان حمایـت کنـد و بـه فکـر آنهـا باشـد و وضـع معیشـت آنهـا رسـیدگی کند. پیامبـر اسـام(ص) هـم بـه پیـروان خـود توصیـه می‌کـرد کـه از مسـتضعفان حمایـت کننـد و هـم چنیـن در یـک روایتـی از امـام صادق(ع) آمـده اسـت کـه یکـی از خصلـت هـای مهـم سـلمان فارسـی آن بـود کـه مسـتمندان و مسـتضعفان را دوسـت می‌داشـت و مجالسـت بـا آنـان را بـر مجالسـت بـا ثروتمنـدان ترجیـح مـی‌داد.[۱]
امــام خمینــی هــم بــر حمایــت ازمحرومــان ومســتضعفان تاکیــد می‌کردنــد و در ایـن مـورد فرمـوده انـد: « توجـه داشـته باشـند رئیـس جمهـور و وكلاى مجلـس از طبقـه‌هایى باشـند؛ كـه محرومیـت و مظلومیـت مسـتضعفان و محرومـان جامعـه را لمـس نمـوده و در فكـر رفـاه آنـان باشـند»[۲]
در مجمـوع ایـن ویژگـی هـای کـه بـه اختصـار در بـاره آن پرداختیـم میتوانـد مـلاک و معیارهـای خوبـی بـرای انتخـاب اصلـح بـرای تصـدی ریاسـت جمهـوری باشـد کـه عــلاوه بــرآن مــلاک هایــی چــون داشــتن برنامــه مــدون و برخــورداری از مدیریــت قـوی، دارای روحیـه اسـتقلال و خود بـاوری و عـدم گرایـش بـه غـرب، حسـن سـابقه و شـهرت و نداشـتن سـوء ظـن بـه آن از مـواردی اسـت کـه میتـوان بـر مـوارد فـوق افزود.
[۱] بحارالانوار ،ج۲۲ ، ص۳۲۷
[۲] وصیت نامه سیاسی الهی امام
قبـل از هـر چیـز بایـد امتیـازات لازم یـا همـان شـرایط اساسـی كـه صلاحیـت داشـتن یـا اصلـح بـودن فـرد را بـرای كسـب مقـام ریاسـت جمهـوری را محـرز می‌كنـد را بـه خوبـی شـناخت، وقتـی ایـن امتیـازات و شـرایط شـناخته شـود هـر كسـی بـه آسـانی میتوانـد بـا مطالعـه و جسـتجو در برنامه هـا و شـعارها و سـوابق نامزدهـا فـرد صالـح یـا اصلـح كـه دارای همـه امتیـازات و شـرایط میباشـد را بشناسـد.
چـون رئیـس جمهـوری كشـور، می‌خواهـد متصـدی اجـرای قوانیـن و اداره كشـوری شـود كـه مردمـش مسـلمان و متعهـد بـه اسـلام می‌باشـند لاجرم بایـد معتقـد بـه اســلام باشــد، او بایــد مجــری قوانیــن اســلام طبــق مقــررات شــرعی باشــد چنانكــه امــام راحــل در بیــان معیارهــای رئیــس جمهــور مطلــوب می‌فرماینــد (دنبــال یــك نفــر باشــید كــه صددرصــد مكتبــی باشــد، اســلامی و در خــط اســلام را بــرای ریاســت جمهــوری انتخــاب كنیــد)[۱] یقینا ً مــراد ایشــان از مســلمان بــودن، هــم در اعتقــاد اســت و هــم در عمــل اســت یعنــی، عــلاوه بــر اعتقــاد قلبــی التــزام عملــی هـم بـه اسلام داشـته باشـد همچنیـن امـام راحـل سـابقه خـوب داشـتن را هـم یكـی از شـرائط اساسـی رئیـس جمهـور میدانـد ایشـان فرمـوده انـد (نامـزد ریاسـت جمهـوری بایـد سـوابق خـوب داشـته باشـد[۲]) لـذا بایـد بـرای توجیـه ایـن نكتـه در سـوابق افـراد تحقیـق درسـت و اساسـی بـه عمـل آورد افـرادی را بایـد برگزیـد كـه در مواقـع ضـروری امتحانشـان را خـوب پـس داده باشـند، زمان‌هایـی كـه در پسـت‌هـای پاییـن تـر بودنـد اگـر در شـرائط بحرانـی واقـع می‌شـدند چگونـه عمـل می‌كردنـد افـرادی كـه در چنیـن موقعیت‌هـا (بحرانـی) ضعـف مدیریـت بـه خـرج می‌دادنـد و یـا اظهـار عجـز از ادامـه مسـئولیت نشـان می‌دادنـد یقینـاً نمی‌تواننـد فـردی صالـح بـرای كسـب پسـت ریاسـت جمهـوری كـه بـه مراتـب مهمتـر و… از پسـت هـای قبلی افـراد میباشـد باشـند چـرا كـه یـك رئیـس جمهـور در هـر آنـی ممكـن اسـت بـا بحـران (نظامـی، اقتصـادی، سیاسـی، فرهنگـی و… ) مواجـه شـود لـذا بایـد مدیـر بحـران باشـد یـا لااقـل سـابقه بـدی در مدیریـت مواقـع بحرانـی نداشـته باشـد همچنیـن مـردم انقلابـی بایـد رئیـس جمهـوری داشـته باشـند كـه پیونـدی بـا اجانـب نداشـته و وابسـته بـه آنـان نباشـد لـذا حـزب یـا گروهـی كـه دشـمنان انقلاب و بیگانـگان بـرای شـعارها، تفكـرات و برنامـه هایـش صـوت و كـف می‌زننـد نامـزد مـورد حمایـت آن حـزب صلاحیـت ریاسـت جمهـوری ممكلتـی كـه اسـاس آن مبـارزه بـا ظلمـی اسـت كــه دشــمنان و بیگانــگان و ابرظالمــان امــروزی بــه راه انداختــه انــد را دارا نیســت چـرا كـه ایـن صـوت و كـف زدن دال بـر پیونـدی بیـن آنـان میباشـد، همچنـان كـه رهبـر كبیـر انقـلاب حضـرت امـام می‌فرماینـد: «نامـزد رئیـس جمهـوری نبایـد بـا اجانـب پیونـد داشـته باشـد[۳]»
[۱] انتخابات و مجلس در كلام و پیام امام، تنظیم و نشر آثار امام قم، چاپ اول، ۱۳۷۰ ،ص ۲۳۵.
[۲] صحیفه نور، ج ۱۱ ،چاپ اول، ۱۳۷۸ ،ص ۴۸۴ و ۴۸۵.
[۳] همان
رئیـس جمهـور بایـد مجـری برنامـه هایـی باشـد كـه احیاگـر فرهنـگ اسـلام در جامعـه لحـاظ گـردد مـروج فرهنـگ غیـر خـدا محـوری نباشـد دغدغـه دیـن و مذهـب داشـته باشـد بـاز بـا توجـه بـه بیانات امـام راحل میتــوان بــر ضــرورت ایــن شــرط اساســی پــی‌بــرد. ایشــان می‌فرماینــد: (بــه كســی رای دهیـد كـه مملكـت را آنطـور كـه خـدا می‌خواهـد اداره كنـد)[۱] لـذا او بایـد خـدا محــوری را همچنــان كــه در دل مــردم مــوج می‌زنــد در جامعــه هــم بیشــتر از قبــل نهادینـه كنـد. رئیـس جمهـور بایـد كسـی باشـد كـه بتوانـد، درد مـردم و جامعـه را لمـس كنـد، او بایـد درسـت بفهمـد كـه نیـاز مـردم و جامعـه چیسـت؟ دنبـال حـل آن باشـد یقینـا كسـی كـه زجـر كشـیده نباشـد، بـه فكـر زجركشـیده‌ها هـم نیسـت كسـی كـه از قشـر مرفـه باشـد، كسـی كـه دسـتش در دسـتان غارتگـران بیـت المـال فشـرده می‌شـود، افـرادی كـه اطرافیانشـان بـه كمـك آنـان در راه كسـب ثـروت راه صـد سـاله را یـك شـبه پیمـوده انـد كسـانی كـه بـه دلائلـی مدیـون مفسـدان اقتصـادی هسـتند هیـچ وقـت نمی‌تواننـد مدافـع حقـوق بیچـارگان و پابرهنـگان باشـند بـر ایـن مطلـب هـم مویـدی از كلام امـام ذكـر می‌كنیـم تـا واقعیـت موضـوع بیـش از آنچـه كـه هسـت روشـن گـردد ایشـان می‌فرماینـد: «توجـه داشـته باشـید رئیـس جمهـور و… از طبقـه ای باشـند كـه محرومیـت و مظلومیـت مسـتضعفان و محرومـان جامعـه را لمـس نمـوده و در فكـر رفـاه آنـان باشـد نـه از سـرمایه داران و زمیـن خـواران و صـدر نشـینان مرفـه و غـرق در لـذات و شـهوات كـه تلخـی و رنـج گرسـنگان و پابرهنـگان را نمی‌تواننـد بفهمنـد» همچنیـن امـام راحـل وفـاداری بـه قانون اساسـی بخصوص بـه اصـل ۱۱۰ آن را یكـی دیگـر از شـرائط رئیـس جمهـور مطلـوب میدانـد[۲] اصل ۱۱۰ قانـون اساسـی مربـوط بـه ولایـت فقیـه و اختیـارات او میباشـد.
[۱] ر. ك: صحیفه نور، ج ۱۱ ،چاپ اول، ۱۳۷۸ ،ص ۴۸۴ و ۴۸۵
[۲] ر. ك: انتخابات و مجلس در كالم و پیام امام، تنظیم و نشر آثار امام؟هر؟، قم، چاپ اول، ۱۳۷۰ ،ص ۲۳۵
از دیگـر معیارهـای رئیـس جمهـور شـجاعت و بـی بـاك بـودن او در بعـد سیاسـت خارجـی میباشـد، نبایـد در مقابـل تهدیدهـای خارجـی خـم بـه ابـرو بیـاورد بـا زیاده خواهـان و دیـن سـتیزان از سرسـازش سـخن نگویـد، بـه معانـدان چـراغ سـبز نشـان ندهـد روی كار آمـدن او نبایـد باعـث امیـدواری آنـان گـردد اگـر چنیـن كسـی باشـد یقیناٌ لایـق ایـن مقـام مهـم نیسـت، در مسـائل داخلـی هـم آنچـه از همـه مهمتـر اسـت ایـن كـه عدالـت محـوری را پیشـه سیاسـت خـود قـرار دهـد چیـزی كـه اگـر تحقــق پذیــرد نــه فقــری پدیــدار می‌گــردد و نــه فســادی رشــد می‌كنــد و نــه آنكــه تبعیــض رخ می‌دهــد و هــرگاه ایــن را نداشــتیم می‌توانیــم ادعــای اجــرای عدالــت در جامعــه را داشــته باشــیم. عدالــت یعنــی هــر چیــزی را ســرجایش گذاشــتن، هــر كــس را كــه بــر هــر پســتی کــه لایقــش نیســت نگماشــتن، برنامــه هائــی را كــه نیــاز اساسـی جامعـه نیسـت اجـرا نكـردن و بالاخـره هـر چـه شایسـته جامعـه اسـلامی نیسـت را رئیـس جمهـور بایـد بـرای محـو آن مجاهـدت بـه خـرج دهـد و فقـر چیـزی اسـت كـه شایسـته جامعـه اسـلامی نیسـت، فسـاد بـا ماهیـت حكومـت اسـلامی در تعـارض اسـت و آینـده آن را تهدیـد جـدی می‌كنـد لـذا بایـد بـه حداقـل ممكـن برسـد و تبعیـض! ولـو حتـی یـك شـمع هـم نبایـد بـه نفـع اطرافیـان از بیـت المـال روشـن گـردد اگـر ایـن سـه از جامعـه رخـت بربنـدد عدالـت احیـاء می‌شـود كمتـر نطقـی از مقـام معظـم رهبـری بـه گـوش می‌رسـد كـه در آن از عدالـت اجتماعـی كـه لازمـه آن رفــع ایــن ســه عنصــر پلیــد می‌باشــد نرســیده باشــد ایشــان بــه كــرات از تحقــق عدالـت اجتماعـی بـه عنـوان راه نجـات جامعـه اسـامی یـاد كـرده انـد ایشـان فـردی را لایـق تصـدی پسـت ریاسـت جمهـوری دانسـتند كـه بتوانـد عدالـت را در جامعـه بـه نفـع مـردم نهادینـه كنـد بـا فقـر، فسـاد و تبعیـض بـه مبـارزه برخیـزد[۱] و ریشـه آنـرا بخشـكاند ایشـان بـه مـردم توصیـه كردنـد كسـی را برگزیننـد كـه روحیـه اجـرای ایـن سـه برنامـه را بـرای تحقـق عدالـت در جامعـه را داشـته باشـد.[۲]
[۱] جمهوری اسلامی، ۱۱/۱۱/۱۳۸۲ ،شماره ۴۷۰۹ ،ص ۳.
[۲] همان
بـا توجـه بـه بیانانـت امـام راحـل و مقـام معظـم رهبـری بایـد بـا مطالعـه در افـراد (برنامه هـا و سـوابق و روحیـه) كسـی را برگزینیـم كـه واجـد شـرایط ذكـر شـده باشـد كـه ایـن بـه عهـده انتخـاب كننـدگان میباشـد.
ریاسـت جمهـوری بـه دلیـل جایگاهـی كـه در نظـام جمهـوری اسـلامی ایـران دارد از اهمیـت و حساسـیت ویـژه ای برخـوردار اسـت چـرا کـه از نظـر قانونـی رئیـس جمهـور عالی‌تریـن مقـام رسـمی پـس از رهبـری بـه شـمار میآیـد[۱] و بـه لحـاظ ایـن كـه بخـش هـای اقتصـادی و مدیریتـی كشـور در ایـن نهـاد و زیـر مجموعـه آن متمركـز اسـت لـذا انتخـاب او بـرای مـردم و مسـئولین بـه منزلـه تعییـن جهـت گیـری هـای اقتصـادی، سیاسـی و مدیریتـی كشـور میباشـد و بـه همیـن دلیـل مسـئول ایـن نهـاد كـه قسـمت مهمـی از سرنوشـت كشـور بدسـت او رقـم زده می‌شـود بایـد فـرد لایـق و كارآمـدی باشد.
از طرفـی همانگونـه کـه می‌دانیـم شـرایط ریاسـت جمهـور در قانـون اساسـی ذكـر شـده اسـت و صاحب‌نظران و اندیشـمندانی كه قانون اساسـی كشـور را تهیه و تدوین نمـوده انـد اهمیـت ویـژه ای بـرای مسـئول ایـن نهـاد قائـل بـوده اند، مخصوصـاً بعد از ایــن كــه در ســال ۱۳۶۸ نهــاد نخســت وزیــری در قانــون اساســی حــذف و در نتیجـه اختیـارات رئیـس جمهـور گسـترده تـر شـد، بـه همیـن دلیـل بـه منظور شـناخت ویژگیهـا و شـرایط رئیـس جمهـور ابتـدا بایـد نگاهـی بـه ایـن شـرایط از منظـر قانـون اساسـی نمـوده و آنـگاه ویژگـی هـای دیگـری کـه یـک کاندیـدا را از میـان کاندیداهای مختلـف واجـد شـرایط قانونی، اصلـح می‌سـازد را نیـز مـورد بررسـی قـرار دهیـم کـه بـه ایـن منظـور در ایـن پاسـخ صرفـاً اشـاره ای کوتـاه بـه چنـد ویژگـی کاندیـد اصلـح از منظـر مقـام معظـم رهبـری می‌نماییـم:
[۱] اصل ۱۱۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
مطابـق قانـون اساسـی جمهـوری اسـامی ایـران؛ رئیـس جمهـور بایـد از میـان رجـال مذهبـی و سیاسـی كـه واجـد شـرایط زیـر باشـند انتخـاب گـردد: ایرانـی الاصـل، تابـع ایـران، مدیـر و مدبـر، دارای حسـن سـابقه و امانـت و تقـوی، مؤمـن و معتقـد بـه مبانـی جمهـوری اسـامی ایـران و مذهـب رسـمی كشـور.[۱]
هـر چنـد كـه قانـون اساسـی در ایـن اصـل ویژگـی هـای شـخص لایـق بـرای انتخابـات را بـه طـور كلـی بیـان نمـوده اسـت امـا همیـن عناویـن بـا دقـت و ملاحظـات زیـادی گزینــش شــده انــد. در ایــن میــان از آن جایــی كــه شــروطی ماننــد ایرانــی الاصــل بـودن یـا دارای حسـن سـابقه بـودن كمتـر جـای بحـث و مناظـره دارد لـذا بـه تبییـن معیارهـای كلیـدی و اصلـی رئیـس جمهـوری از دیـدگاه قانـون اساسـی می‌پردازیـم: رجـل مذهبـی: منظـور از شـخصیت مذهبـی چیـزی فراتـر از نمازخـوان بـودن و امثـال آن اسـت و كسـی اسـت كـه دارای تفكـر مذهبـی باشـد.
رجـل سیاسـی: سیاسـت یعنـی كشـورداری و اصـولاً علـم سیاسـت را علـم اداره كشـور را گوینـد لـذا شـخصیت سیاسـی كسـی اسـت كـه بتوانـد كشـورداری كنـد توجه داشـته باشــیم سیاســی بــودن بــه معنــای سیاســت بــاز و حــزب بــاز نیســت بلكــه منظــور توانمنــدی اداره كشــور در عرصــه هــای گوناگــون نظیــر فرهنــگ اقتصــاد مســائل اجتماعـی علمـی و بیـن المللـی اسـت.
در ایــن زمینــه میتــوان بــه فرمانــی كــه حضــرت علــی(ع) بــه مالــك اشــتر نخعــی نوشـته اسـت مراجعـه کرد و ایـن فرمـان و سـایر بیانـات معصومیـن ـ علیهـم السـلام ـ را بـه عنـوان سـرلوحه خویـش بـرای كشـور داری و ادای مسـئولیت هـای اجرایـی قرارداد
در ایــن جــا صرفــا بــه توضیــح ویژگــی هایــی می‌پردازیـم كـه بیشـتر مـورد نظـر اسـت كـه یكـی از آنهـا مدیـر و مدبـر بـودن رئیـس جمهـور آینـده اسـت كـه مـد نظـر همـگان اسـت و بیـان آنهـا میتوانـد در انتخـاب اصلـح بـه مـا كمـك می‌كنـد و انشـاء الله بـا توجـه بـه آن در تغییـر و تحـولات مثبـت در جامعـه‌مـان نقشـی ایفـا كنیـم و بتوانیـم در توسـعه و آبادانـی كشـور خـود دخیـل باشـیم.
[۱] همان،اصل۱۱۵
رئیـس جمهـور آینـده براسـاس فحـوای اصـول قانـون اساسـی بایـد واجـد خصوصیـات زیر باشد:
واجـد قـدرت مدیریـت كلان بـر منابـع مالی و انسـانی: یعنی او حداقل باید آشـنایی بـا امـور مالـی داشـته باشـد تـا بتوانـد بـر متصدیـان ایـن بخـش نظـارت داشـته باشـد و از عهـده وظیفـه مربوطـه برآیـد زیـرا او مسـتقیماً مسـئول امـور برنامـه و بودجـه و امـور اداری و اسـتخدامی كشـور اسـت هـر چنـد كـه میتوانـد آن را بـر عهـده دیگـری بگذارد.[۱]
آگاه بــه اختیــارات وزرا و توانمنــدی بــرای هماهنگــی و نظــارت بــر عملكــرد وزرا: مطابــق اصــل ۱۳۳ قانــون اساســی رئیــس جمهــور بایــد وزیــر مناســب بــرای هــر وزارتخانـه ای را انتخـاب كنـد لـذا لازم اسـت كـه اختیـارات هـر یـك از وزرا را بدانـد نیـز بایـد بـر كار وزیـران نظـارت داشـته و تدابیـر لازم بـرای هماهنـگ سـاختن آن را داشــته باشــد.[۲] پــس بایــد بتوانــد مدیریــت لازم را اعمــال كنــد.
توانمنـد بـه ایجـاد تفاهـم و هماهنگـی بیـن وزرا و رفـع اختـاف آنـان: یعنـی بایـد بتوانـد تصمیمـات و مذاكـرات هیئـت وزیـران را جمـع بنـدی كنـد و برنامـه و خـط مشـی دولـت (برنامـه ریـزی دولتـی) را تبییـن كنـد.[۳]
توانمنـد بـه سـازماندهی و مدیریـت دسـتگاه‌ها و معاونـت هـا: بـه عبارتـی قـدرت سـازماندهی دسـتگاه‌ها و وزارتخانه هـا و بـه اجـرا درآوردن قوانیـن مربوطـه را داشـته باشد[۴]
آگاه بـه شـرایط بیـن المللـی موجـود و حقـوق بیـن الملـل: بـه عبارتـی درك لازم را از شـرایط بیـن المللـی موجـود داشـته باشـد خصوصـا در حـال حاضـر كـه جمهـوری اسـلامی ایـران بـا انـواع تهدیـدات مواجـه اسـت زیـرا مسـئولیت انتخـاب سـفراء و حضـور در مجامـع بیـن المللـی بـا او اسـت.[۵]
و نیـز بایـد آشـنایی بـا حقـوق بیـن الملـل ولـو بـه نحـو اجمالـی داشـته باشـد زیـرا امضـای معاهـدات و صلـح دعـاوی بین الملل بـا او اسـت و بایـد واجـد قـدرت بیـان و مجـاب كـردن مخاطبیـن در عرصـه هـای داخـل و خـارج را داشـته باشـد.[۶]
توانمنـد بـه حفـظ و تأمیـن امنیـت كشـور و توانـا در هماهنگـی بیـن اركان امنیتـی كشـور زیـرا او رئیـس شـورای امنیـت ملـی اسـت.[۷]
هماهنـگ بـا ولایـت فقیـه: بـه ایـن معنـا کـه قـدرت و آمادگـی هماهنگـی بـا رهبـری را داشـته باشـد زیـرا قـوای سـه گانـه زیـر نظـر ولایـت مطلقـه هسـتند لـذا بایـد سلسـله مراتـب اداری را نسـبت بـه رهبـری داشـته باشـد.[۸]
مــروج فرهنــگ اسـلامی و رافــع موانــع آن: بــه عبارتــی تــوان و آمادگــی لازم بــرای ترویـج دیـن، اخـلاق و مقابلـه بـا نفـوذ فرهنـگ منحـط غـرب را داشـته باشـد، بـه ویـژه کـه ایـن موضـوع در قسـم ریاسـت جمهـوری[۹] آمـده اسـت و بـه همیـن دلیـل بایــد بتوانــد در زمینــه ارتقــاء فرهنــگ و ارزش هــای والای اســلامی و انســانی در جامعـه كوشـا باشـد.
پرهیــز از انحصــار طلبــی: تــوان و قابلیــت اســتفاده از مشــاركت سیاســی اجتماعــی همـه جانبـه گروه‌هـا و اقشـار جامعـه در سرنوشـت كشـور را داشـته باشـد زیـرا اصـل ۱۲۱ قانـون اساسـی می‌گویـد بایـد رئیـس جمهـور از هـر گونـه خودكامگـی، اسـتبداد و انحصـار طلبـی بـه دور باشـد. از ایـن رو بایـد او بـه قدرت، نگـرش امانتـی بـودن داشـته باشـد و بـه قـول شـهید دكتـر بهشـتی شـیفته خدمـت باشـد نـه تشـنه قدرت.
مسـئولیت پذیری: مسـؤولیت پذیر و وظیفه شـناس در انجام تعهدات اداری باشـد، زیـرا در اصـل ۱۲۲ آمـده اسـت كـه او در قبـال ملت، رهبـر و مجلـس مسـئول اسـت و بایـد بتوانـد بـه كارآمـدی نظـام ارتقـا بخشـد.[۱۰]
[۱] قانون اساسی جمهوری اسالمی ایران، اصل ۱۲۶
[۲] همان اصل ۱۳۴
[۳] همان
[۴] همان
[۵] همان اصول ۱۲۵ و ۱۲۸
[۶] همان اصول۱۳۹و۷۷
[۷] همان اصل۱۷۶
[۸] همان اصل۵۷
[۹] همان اصل۱۲۱
[۱۰] ر.ك: گفتگـوی اختصاصـی بـا كعبـی حقـوق دان شـورای نگهبـان، روزنامـه جمهـوری اسـلامی ایـران ۱۸/۲/۱۳۸۴ )بـا دخـل و تصـرف(
مقـام معظـم رهبـری در سـخنرانی هـای عمومـی خـود مکـرراً دربـاره رئیـس جمهـور واجـد صلاحیـت مطالبـی را بیـان داشـته انـد كـه بـه اجمـال به چند مـورد از آن اشـاره می کنیم:
در برخـورد بـا مسـائل توسـعه از یـاد قشـرهای ضعیـف و مظلـوم غافـل نشـود و بـه فكـر معیشـت، دیـن و فرهنـگ مـردم باشـد و دارای ویژگـی های كارآمـدی، توانایی، شــادابی و نشــاط، كفایــت، علاقمنــد مبــارزه بــا فقــر و فســاد و تبعیــض، مردمــی بــودن، مؤمــن بــه هــدف هــای انقـلاب و اســتقلال و پیشــرفت كشــور، شــناخت وظایـف و عمـل بـه آن بـا قـوت و اقتـدار، بـا حوصلـه، اهمیـت دادن بـه امنیـت، هوشـمندی، با تدبیـر و مصمـم، تـوان اشـتغال زایـی بـالا و بـا همـت باشـد.[۱]
نیــز مطابــق بــا نظــر ایشــان رئیــس جمهــوری از لحــاظ بینــش بایــد معتقــد بــه مبانـی نظـام باشـد و در ایـن خـط و مسـیر، مدیریـت و برنامـه ریـزی هـای خـود را تنظیم، اعمـال و اجـرا نمایـد و بایـد اصلاحـات در مدیریـت او اصول‌گرایانـه باشـد و از تقلیـد و پیـروی از الگـو هـای غـرب كـه منجـر بـه سـلطه آنـان و نتیجـه نـدادن و عبـث شــدن فعالیت‌هــا می‌گــردد بپرهیــزد و بــه عنــوان یكــی از مســئولین بایــد همــواره پاسـخگوی ملـت باشـد.[۲]
[۱] روزنامه جوان ۱/۳/۱۳۸۴
[۲] برگرفته از سخنان رهبر معظم انقالب كیهان سه شنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۴.
بـا در نظـر گرفتـن ایـن مـوارد و ملاحظـه و دقـت در انتخـاب شایسـته میتـوان بـه سـمت انتخـاب مدیـران شایسـته بـرای نظـام و ایجـاد تغییـر و تحـوالت مثبـت در رونـد مدیریتـی كشـور در سـطح كلان در حركـت باشـیم.
قانـون اساسـی جمهـوری اسـلامی ایـران و سـخنرانی هـای مقـام معظـم رهبـری در ایـام انتخابـات.
هاشمی. محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر دادگستر
قبـل از هـر چیـز بایـد امتیـازات لازم یـا همـان شـرایط اساسـی كـه صلاحیـت داشـتن یـا اصلـح بـودن فـرد را بـرای كسـب مقـام ریاسـت جمهـوری را محـرز می‌كنـد را بـه خوبـی شـناخت، وقتـی ایـن امتیـازات و شـرایط شـناخته شـود هـر كسـی بـه آسـانی میتوانـد بـا مطالعـه و جسـتجو در برنامه هـا و شـعارها و سـوابق نامزدهـا فـرد صالـح یـا اصلـح كـه دارای همـه امتیـازات و شـرایط می باشـد را بشناسـد.
چـون رئیـس جمهـوری كشـور، می‌خواهـد متصـدی اجـرای قوانیـن و اداره كشـوری شـود كـه مردمـش مسـلمان و متعهـد بـه اسـام می باشـند لاجـرم بایـد معتقـد بـه اســلام باشــد، او بایــد مجــری قوانیــن اســلام طبــق مقــررات شــرعی باشــد
[۶] جمهوری اسالمی، ۱۱/۱۱/۱۳۸۲ ،شماره ۴۷۰۹ ،ص ۳
[۷] همان
چنانكــه امـام راحـل در بیـان معیارهـای رئیـس جمهـور مطلـوب می‌فرماینـد: (دنبـال یـك نفـر باشـید كـه صددرصـد مكتبـی باشـد، اسـلامی و در خـط اسـلام را بـرای ریاسـت جمهـوری انتخـاب كنیـد[۱]) یقیناً مـراد ایشـان از مسـلمان بـودن، هـم در اعتقـاد اسـت و هـم در عمـل اسـت یعنـی، عـلاوه بـر اعتقـاد قلبـی التـزام عملـی هـم بـه اسـلام داشـته باشـد همچنیـن امـام راحـل سـابقه خـوب داشـتن را هـم یكـی از شـرائط اساسـی رئیـس جمهـور میدانـد ایشـان فرمـوده انـد (نامـزد ریاسـت جمهـوری بایـد ســوابق خــوب داشــته باشــد([۲] لــذا بایــد بــرای توجیــه ایــن نكتــه در ســوابق افــراد تحقیـق درسـت و اساسـی بـه عمـل آورد افـرادی را بایـد برگزیـد كـه در مواقع ضروری امتحانشـان را خـوب پـس داده باشـند، زمان‌هایـی كـه در پسـت هـای پاییـن‌تر بودند اگــر در شــرائط بحرانــی واقــع می‌شــدند چگونــه عمــل می‌كردنــد افــرادی كــه در چنیـن موقعیت‌هـا (بحرانـی) ضعـف مدیریـت بخـرج می‌دادنـد و یـا اظهـار عجـز از ادامـه مسـئولیت نشـان می‌دادنـد یقینـا نمی‌تواننـد فـردی صالـح بـرای كسـب پسـت ریاست جمهوری كه به مراتب مهمتر و… از پست های قبلی افراد می‌باشند چـرا كـه یـك رئیـس جمهـور در هـر آنـی ممكـن اسـت بـا بحـران (نظامـی، اقتصـادی، سیاسـی، فرهنگـی و… ) مواجـه شـود لـذا بایـد مدیـر بحـران باشـد یـا لااقـل سـابقه بـدی در مدیریـت مواقـع بحرانـی نداشـته باشـد همچنیـن مـردم انقلابـی و بیگانـه با بیگانـه پرسـتی بایـد رئیـس جمهـوری داشـته باشـند كـه پیونـدی بـا اجانـب نداشـته و وابسـته بـه آنـان نباشـد لـذا حـزب یـا گروهـی كـه دشـمنان انقـلاب و بیگانـگان بـرای شـعارها، تفكـرات و برنامـه هایـش صـوت و كـف می‌زننـد نامـزد مـورد حمایـت آن حـزب صلاحیـت ریاسـت جمهـوری ممكلتـی كـه اسـاس آن مبـارزه بـا ظلمـی اسـت كـه دشـمنان و بیگانـگان و ابرظالمـان امـروزی بـه راه انداختـه انـد را دارا نیسـت چـرا كـه ایـن صـوت و كـف زدن دال بـر پیونـدی بینشـان میباشـد همچنـان كـه رهبـر كبیـر انقـاب حضـرت امـام می‌فرماینـد: نامـزد رئیـس جمهـوری (نبایـد بـا اجانـب پیونـد داشـته باشـد از خودتـان باشـد[۳]) رئیس جمهـور بایـد مجری برنامه هایی باشـد كـه احیاگـر فرهنـگ اسـلام در جامعـه لحـاظ گـردد مـروج فرهنـگ غیـر خـدا محـوری نباشـد دغدغـه دیـن و مذهـب داشـته باشـد بـاز بـا توجـه بـه بیانات امـام راحل میتــوان بــر ضــرورت ایــن شــرط اساســی پــی بــرد ایشــان می‌فرماینــد: (بــه كســی رای دهیـد كـه مملكـت را آنطـور كـه خـدا می‌خواهـد اداره كنـد[۴]) لـذا او بایـد خـدا محــوری را همچنــان كــه در دل مــردم مــوج می‌زنــد در جامعــه هــم بیشــتر از قبــل نهادینـه كنـد. رئیـس جمهـور بایـد كسـی باشـد كـه بتوانـد، درد مـردم و جامعـه را لمـس كنـد، او بایـد درسـت بفهمـد كـه نیـاز مـردم و جامعـه چیسـت؟ دنبـال حـل آن باشـد
یقینـا كسـی كـه زجـر كشـیده نباشـد، بـه فكـر زجركشـیده ها هـم نیسـت كسـی كـه از قشـر مرفـه باشـد، كسـی كـه دسـتش در دسـتان غارتگـران بیـت المـال فشـرده می‌شـود، افـرادی كـه اطرافیانشـان بـه كمـك آنـان در راه كسـب ثـروت راه ۱۰۰ سـاله را یـك شـبه پیمـوده انـد كسـانی كـه بـه دلائلـی مدیـون مفسـدان اقتصـادی هسـتند هیـچ وقـت نمی‌تواننـد مدافـع حقـوق بیچـارگان و پابرهنـگان باشـند بـر ایـن مطلـب هـم مویـدی از كلام امـام ذكـر می‌كنیـم تـا واقعیـت موضـوع بیـش از آنچـه كـه هسـت روشـن گـردد ایشـان می‌فرماینـد: «توجـه داشـته باشـید رئیـس جمهـور و… از طبقـه ای باشـند كـه محرومیـت و مظلومیـت مسـتضعفان و محرومـان جامعـه را لمـس نمـوده و در فكـر رفـاه آنـان باشـد نـه از سـرمایه داران و زمیـن خـواران و صـدرنشـینان مرفـه و غـرق در لـذات و شـهوات كـه تلخـی و رنـج گرسـنگان و پابرهنـگان را نمی‌تواننـد بفهمنـد همچنیـن امـام راحـل(ره) وفـاداری بـه قانون اساسـی بخصوص بـه اصـل ۱۱۰ آن را یكـی دیگـر از شـرائط رئیـس جمهـور مطلـوب میدانـد[۵] از دیگـر معیارهـای رئیـس جمهـور شـجاعت و بـی بـاك بـودن او در بعـد سیاسـت خارجــی می‌باشــد، نبایــد در مقابــل تهدیدهــای خارجــی خــم بــه ابــرو بیاوریــد بــا زیـاده خواهـان و دیـن سـتیزان از سرسـازش سـخن نگویـد بـه معانـدان چـراغ سـبز نشـان ندهـد روی كار آمـدن او نبایـد باعـث امیـدواری آنـان گـردد یقینـاً چنیـن كسـی لایـق ایـن مقـام مهـم نیسـت در مسـائل داخلـی هـم آنچـه از همـه مهمتـر اسـت ایـن كـه عدالـت محـوری را پیشـه سیاسـت خـود قـرار دهـد چیـزی كـه اگـر تحقـق پذیـرد نـه فقـری پدیـدار می‌گـردد و نـه فسـادی رشـد می‌كنـد و نـه آنكـه تبعیـض رخ می‌دهـد و هـرگاه ایـن را نداشـتیم می‌توانیـم ادعـای اجـرای عدالـت در جامعـه را داشـته باشـیم. عدالـت یعنـی هـر چیـزی را سـرجایش گذاشـتن هـر كـس را كـه بـر هـر پسـتی را لایقـش نیسـت نگماشـتن برنامـه هایی را كـه نیـاز اساسـی جامعـه نیسـت اجــرا نكــردن بالاخــره هــر چــه شایســته جامعــه اســامی نیســت را رئیــس جمهــور بایـد بـرای محـو آن مجاهـدت بخـرج دهـد و فقـر چیـزی اسـت كـه شایسـته جامعـه اسـامی نیسـت، فسـاد بـا ماهیـت حكومـت اسـامی در تعـارض اسـت و آینـده آن را تهدیـد جـدی می‌كنـد لـذا بایـد بـه حداقـل ممكـن برسـد و تبعیـض! ولـو حتـی یـك شـمع هـم نبایـد بـه نفـع اطرافیـان از بیـت المـال روشـن گـردد اگـر ایـن سـه از جامعه رخـت بربنـدد عدالـت احیـاء می‌شـود كمتـر نطقـی از مقـام معظـم رهبـری بـه گـوش می‌رســد كــه در آن از عدالــت اجتماعــی كــه لازمــه آن رفــع ایــن ســه عنصــر پلیــد میباشـد نرسـیده باشـد ایشـان بـه كـرات از تحقـق عدالـت اجتماعـی بـه عنـوان راه نجـات جامعـه اسـامی یـاد كـرده انـد معظـم لـه در بیانات آسـتانه دهـه مباركه فجر امسـال كسـی را لایق تصدی پسـت ریاسـت جمهوری دانسـتند كه بتواند عدالت را در جامعـه بـه نفـع مـردم نهادینـه كنـد بـا فقـر، فسـاد و تبعیـض بـه مبـارزه برخیـزد[۶] و ریشـه آن‌را بخشـكاند ایشـان بـه مـردم توصیـه كردنـد كسـی را برگزیننـد كـه روحیـه اجـرای ایـن سـه برنامـه را بـرای تحقـق عدالـت در جامعـه را داشـته باشـد.[۷]
بـا توجـه بـه بیانات امـام راحـل و مقـام معظـم رهبـری بایـد بـا مطالعـه در افـراد )برنامه‌هـا و سـوابق و روحیـه) كسـی را برگزینیـم كـه واجـد شـرایط ذكـر شـده باشـد كـه ایـن بـه عهـده انتخـاب كننـدگان میباشـد.
[۱] انتخابات و مجلس در كالم و پیام امام، تنظیم و نشر آثار امام؟هر؟، قم، چاپ اول، ۱۳۷۰ ،ص ۲۳۵
[۲] صحیفه نور، ج ۱۱ ،چاپ اول، ۱۳۷۸ ،ص ۴۸۴ و ۴۸۵
[۳] همان
[۴] ر. ك: صحیفه نور، ج ۱۱ ،چاپ اول، ۱۳۷۸ ،ص ۴۸۴ و ۴۸۵
[۵] ر. ك: انتخابات و مجلس در كالم و پیام امام، تنظیم و نشر آثار امام(ره)، قم، چاپ اول، ۱۳۷۰ ،ص ۲۳۵.