شبهه: چرا در کشور ما تورم تمامی ندارد؟ چهل سال است که نظام نتوانسته تورم را کنترل کند!
جواب: برای اینکه ببینیم تورم کی تمام میشود باید ببینیم چرا شروع شده است و دلایل و عوامل بالا رفتن قیمت ها چیست.
چند دلیل برای اینکه قیمت کالا بالا برود وجود دارد، یکی از آنها مسئله کاهش ارزش پول است و گفتیم این مسئله ارزش کاهش پول، در ایران از دوره قاجار شروع شده و در دوره پهلوی هم ادامه پیدا کرد تا جایی که به سیاست میخکوب کردن ارزش پول روی آوردند. ولی با این وجود ما افزایش قیمت کالاها را هم در دوره قاجار که کاهش ارزش پول داشتیم میبینیم و هم در دوره پهلوی که قیمت ارز یک مقدار خوب شده بود پس تنها دلیل تورم کاهش ارزش پول نیست.
مورد بعدی افزایش نقدینگی بدون پشتوانه است یعنی اینکه پول دست مردم زیاد بشود اما کالاها آنقدر موجود نباشد. اینگونه قدرت هر کدام از این پولها پایین میآید در نتیجه قیمت کالاها افزایش پیدا میکند، چرا این به وجود می آید؟ جاهایی که دولت کسری بودجه می آورد و مجبور میشود که از بانک مرکزی استقراض کند و پول چاپ بشود، علت اینکه کسری بودجه می آورد این است که هزینه هایش بیشتر از درآمدهایش میشود. در زمان پهلوی بالاترین کسری بودجه را در تاریخ کشور آورد و بالاترین چاپ پول را داشت ، به چه علت؟ به خاطر هزینه های زیاد دربار و هزینه های غیر واقعی ای که برای برنامه های توسعه داشتند و همچنین یارانه هایی که باید میداد به واسطه اینکه قیمت ارزی که ارائه میکرد غیر واقعی بود و ما به التفاوت با قیمت واقعی را در میخکوب کردن ارز به صورت یارانه به مردم می داد. الان چرا کسری داریم؟ ما علاوه بر هزینه های زیادی که مثل جنگ تحمیلی و بازسازی بعد از جنگ برای پیشرفت مان داده‌ایم، باید به واسطه بالاتر رفتن روز به روز قیمت ارز به مردم یارانه میدادیم. با وجود اینکه ارز قیمت دولتی داشت و با قیمت دولتی در واردات لحاظ میشد ولی این ما به التفاوت را باید یارانه میدادیم، برای پیشرفتهای علمی و توسعه زیر ساختها کشور که لازمه یک توسعه پایدار بود، باید تسهیلات میدادیم و باید حمایت مالی میکردیم تا وابسته به واردات نمانیم. در غیر اینصورت همچنان کاهش ارزش پول را خواهیم داشت و دوباره قیمتها افزایش می یابد و ما باید تولید علمی و رشد علمی داشته باشیم و این رشد علمی نیازمند سرمایه گذاریهایی بود که این سرمایه گذاریها هزینه های دولت را بیشتر می کرد. خود حمایت از تولید داخل یعنی اعطای تسهیلات و منتظر ماندن تا وقتی که به بازدهی برسند و خود این دوباره هزینه است چراکه هنوز درآمدی نداریم. این هزینه ها قطعاً هزینه های دولت را افزایش میدهد و باعث میشود که دولت با کسری بودجه مواجه شود و این کسری بودجه نیازمند تزریق نقدینگی و افزایش نقدینگی میشود.
مسئله دیگری که می تواند قیمت کالا را افزایش بدهد افزایش قیمتهای جهانی است.۱ فرض کنید که ما در خوراک دام و طیور به واسطه جنگ اوکراین افزایش قیمت داشتیم و قیمت گوشت را در کشور بالا رفته است و یا فرض کنید به علت سرمای جهانی بسیاری از دامها در سطح جهان تلفات میدهند و ما واردات مان دچار مشکل میشود و دوباره افزایش قیمتهای جهانی داریم.
مسئله آخری که باعث افزایش قیمت ها میشود، انتظارات تورمی است. یعنی اینکه مردم پیش بینی میکنند یک کالایی میخواهد گران بشود و در صورتی که اصلاً چنین اتفاقی در واقعیت قرار نیست بیفتد، اما به واسطه پیش بینی شان در بازار تقاضا ایجاد میکنند و عرضه کنندگان هم به خاطر اینکه گران تر بشود عرضه نمیکنند و این عدم عرضه و تقاضای بالا، قیمت کالاها را بالا میبرد.۲ دولت باید چه کار کند؟ باید کسری بودجه اش را به صفر برساند زیرا به اندازه کافی از تولیدات کشور حمایت کرده است. دولت آقای رئیسی این کار را کرد و کسری بودجه را در سال گذشته به صفر رساند. از طرف دیگر باید بتواند ناترازی بانکی را مدیریت بکند که این ناترازی بانکی یعنی بانک هایی که پول کم آوردند، از بانک مرکزی استقراض کنند که دولت به این مسئله ورود کرده است و ناترازیهای دولت گذشته را مدیریت میکند که رشد نقدینگی کمتری از این بابت داشته باشیم. از طرفی برای کاهش اثر پذیری مان از قیمتهای جهانی در برخی از موارد مثل دام و طيور و… کاری که دولت میتوانست انجام دهد این بود که کاری کند تا بتوانیم خودمان در داخل تولید کنیم با این کار قیمت ارز وارداتی مان را هم میتوانیم در ۲۸,۵۰۰ و ۴۲,۵۰۰ تومان ثابت نگه داریم.
و مورد آخر اینکه با مالیات بر عائدی سرمایه و نظارت قوی بر بازار و قیمتها با سامانه پایش ، دولت تلاش کند تا انتظارات تورمی را هم از عوامل ایجاد کننده تورم در کشور حذف کند تا بتوانیم در بازار ثبات داشته باشیم.
- https://www.irna.ir/news/84861595
- https://www.irna.ir/news/85363545
