انتخابات در ایران طرحی کاملا نمایشی و بی محتوا است. از قبل مشخص است که چه کسی باید از صندوقها بیرون بیاید. همه چیز تابعی از تشخیص و خواست رهبری است و همه قوا و نهادهای دخیل در امر انتخابات هم برای تحقق منویات رهبر به صف میشوند. وقتی رهبر میگوید انتخابات باید فلان طور و فلان طور باشد، یعنی باید فلان طور و فلان طور بشود.
مثلا وقتی رهبر میگوید دولت آینده باید یک دولت جوان یا انقلابی باشد تا مشکلات کشور حل شود، یعنی همه دستگاهها باید دست به کار شوند تا دولت آینده حتما جوان یا انقلابی بشود و میشود!
پاسخ اجمالی:
۱. برخي از دشمنان خارجی و داخلی تلاش میکنند، تا انتخابات در جمهوري ايران را نمايشي معرفی کنند. حال آنکه اساسا چنين اتهامي به نظام اسلامی و انتخابات آن وارد نیست؛ چرا كه تمام اصول مردم سالاري و شرايط واقعي بودن، در انتخابات آن لحاظ شده است.
وجود برخي محدوديتها در جانب انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان، در همه كشورهای مدعي مردم سالاري وجود دارد و در هیچکدام، مانعي بر سر راه واقعي بودن انتخابات تلقي نميشود؛ وگرنه باید بگوییم در هيچ كشوري، انتخابات واقعي وجود خارجی ندارد و انتخابات، حتي در كشورهاي غربي که قبله آمال امثال شبهه کننده است، هم نمايشی و دروغين است.
۲. در جمهوري اسلامي ايران، علاوه بر اصل نظام، كه با رأی مردم انتخاب شده، در دیگر انتخاباتها نیز همه استانداردهای لازم برای واقعی و مردمی بودن رعایت شده و میشود. واقعی و آزادبودن انتخابات چند ویژگی دارد:
الف) به رسمیت شناخته شدن حق مردم در رأی دادن:
دربند ۸ اصل سوم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران «مشاركت عامه مردم در تعيين سرنوشت سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي خويش» به عنوان يكي از حقوق اساسی ملت در نظر گرفته شده است. بر اساس اصل ۶ قانون اساسي: «در جمهوري اسلامي ايران امور كشور بايد بها اتكا به آراء عمومي و از راه انتخابات اداره شود. …« اين اصل و اصول مشابه آن از اين امر حاکی است كه مردم حق دارند در انتخابات مختلف مشاركت كرده و از اين طريق هم در سرنوشت سياسي كشورخود سهيم باشند.
ب)حق مردم در انتخاب شدن:
بر اساس اصول مختلف قانون اساسي، هرفردي كه شرايط و صلاحيت هاي لازم براي تصدي مسئوليتي را دارد، حق دارد كه خود را در معرض انتخاب ديگران قرار دهد و مردم با اعلام نظر خود در انتخابات، از ميان افرادي كه صلاحيت های لازم را دارا هستند، فرد اصلح خود را انتخاب ميكنند. لزوم وجود شرایط خاص برای داوطلبان مناصب حاکمیتی در همه
کشورهایی که انتخابات دارند، قانونی است. مثال در کشور فرانسه «داشتن مليت فرانسوي، عدم محروميت از حقوق مدني در ارتباط با واجد شرايط بودن، داشتن سن ۱۸ سال تمام (تا سال ۲۰۱۱ سن تعیين شده براي واجدان شرايط نامزدي، ۲۳ سال بود)، ثبت نام در ليست انتخاباتي، جمع آوري ۵۰۰ امضاء معرفي (از شهرداران، نمايندگان و مقامات فرانسوي) و ارائه گزارشي از اوضاع جزء شرایط داوطلبی ریاست جمهوری است. موروثي «همانند ایران که وظیفه نظارت بر انتخابات به شورای نگهبان قانون اساسی محول شده، در کشور فرانسه، شوراي قانون اساسي وظيفه نظارت بر انتخابات، شامل دريافت پرونده ها، انتشار ليست نامزدها، نظارت بر تطابق روند انتخابات با قوانين و اعلام نتايج انتخابات را بر عهده دارد.
ج) برگزاري انتخابات از طريق ابزارهاي كنترلي ونظارتي سالم
در قانون اساسی نظارت بر اجرایی دقیق و سالم انتخابات بر عهده شورای نگهبان قرار گرفته است. به لحاظ نظري، نظارت شوراي نگهبان بر انتخابات، زمينه ساز انتخاباتي است كه در آن صرفا افراد با صلاحيت و كساني كه شرايط اوليه را دارا هستند، در فرايند رقابت حاضر شده و كساني كه تلاش مي كنند تا به کمک پول، امكانات و جاذبه هاي تبليغاتي را يآوری کنند، فرصت و قدرت سوءاستفاده پیدا نکنند. از لحاظ عملي نيز حضور پرشور مردم در انتخابات هاي مختلف نشان میدهد که نظارت شورای نگهبان بر انتخابات نه تنها مانع حضور مردم نشده، بلکه اساسا یکی از عوامل اعتماد مردم به فرایند انتخابات بوده است.
حال که روشن شد همه ارکان واقعی بودن انتخابات در کشور ما وجود دارد، مشخص میشود که اتهام نمایشی بودن انتخابات، نوعی بلوف سیاسی و تبلیغاتی است. البته انتظار اینکه در تأیید صلاحیت افراد، سن، سابقه مدیریتی، ویژگی های اخلاقی، التزام به قانون اساسی و قوانین عادی کشور، نداشتن سوءسابقه و غیره در نظر گرفته نشود و هرکسی، هرچند شرایط تخصصی، اخلاقی، سیاسی و مذهبی را نداشته باشد، تأیید صلاحیت شود، انتظاری نابجا و غیرمنطقی است. هیچ سیستم سیاسی در جهان، اجازه ورود افراد فاقد صلاحیت های قانونی را به عرصه انتخابات نمیدهد و این امر منطق روشنی دارد؛ هرچند صلاحیت های قانونی در کشورهای مختلف، بسته به مبانی قانونی آن کشورها، متفاوت است.
۳. در جمهوری اسلامی، فرایند اجرای انتخابات و افرادی که در این فرایند ایفای نقش می کنند، به گونهای طراحی
شده که احتمال تقلب فاحش و تأثیرگذار، در حد صفر، و احتمال تخلفهای انتخاباتی، به حداقل میرسد. نهادها و افراد دخیل در فرایند انتخابات عبارت است از:
یک: شوراي نگهبان در انتخابات مجلس، رياست جمهوري، خبرگان و رفراندوم ها به عنوان ناظر. (در انتخابات شوراها، هيأتهاي نظارت بر انتخابات از سوی مجلس شورای اسلامی معرفی میشوند.
دو: هيأتهاي اجرايي، متشكل از معتمدان محلي، که اكثر آنها فرهنگيان، اهل علم دانشگاهي و حوزوي و غیره
هستند، به همراه مجرياني كه اكثرا از ميان معلمان برگزيده ميشوند.
سه: ناظران كانديداها كه بنابر قانون تا آخرين لحظه كار رأي گیری حق دارند در حوزه رأي گيري حضور داشته و بر فرايند انتخابات نظارت کنند. علاوه بر اين سه گروه، برخي از بخشها، مثل دادستانی کل کشور، دادستانی هاي حوزه هاي انتخابي، رئيس صدا و سيما، شوراي نظارت بر صدا و سيما، وزارت اطلاعات و دیگر نهادها به تناسب نقشي که بر عهده دارند، بر فرایند انتخابات نظارت میکنند. روشن است که با وجود چنین فرایند و ساز و کاری، هرچند همواره امكان تخلف های جزئي وجود دارد، اما امكان تقلب و يا تخلف گسترده وجود ندارد. به همين علت مردم همواره به نتائج انتخابات اعتماد داشته و فعالانه در انتخاب مشارکت داشته اند.
۴. يكي از دلايل و شواهد عینی و مهم واقعي و سالم بودن انتخابات در جمهوري اسلامي، حضور پررنگ سلايق سياسي مختلف در انتخابات است. مرور ۴۴ سال برگزاری انتخابات در کشور نشان میدهد که همواره سلایق مختلف سیاسی در عرصه رقابت مشارکت داشته و احیانا توانسته اند اعتماد مردم را جلب کنند. پنهان نیست که در بیشتر انتخابات های ریاست جمهوری و مجلس، کسانی رأی آورده اند که با نظرات و نگرش های رهبری و حوزه علمیه همسویی کامل نداشته، بلکه گاهی میان نگرشها و گرایشهای آنها با رهبری و حوزه علیمه، فاصله معناداری وجود داشته است.
۵. این ادعا که وقتی رهبری ویژگی هایی را برای رئیس جمهور یا نمایندگان مجلس بیان میکند، به این معنا است که همه دستگاهها باید برای تحقق آن فعال شوند و حتما و با هرقیمتی خواسته رهبری محقق شود، اتهام بی اساسی است. وظیفه رهبری هدایت جامعه به سمت ارزشها، اهداف، برنامه ها و روشهایی است که میتواند به حل مشکلات و بهبود شرایط کشور کمک کند. دیدگاه های رهبر معظم انقلاب اسلامی کاملا شفاف و در دسترس همگان بوده است. همچنین همه دیدارها، سخنان و فعالیت های سیاسی ایشان شفاف و همواره در دسترس مردم بوده است. برخالف بسیاری از سیاستمدارن، مقام معظم رهبری دارای منظومه فکری منسجم و مبانی محکم و مدلل فکری هستند. مرور بیانات ایشان از پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون، نشان میدهد که مواضع ایشان همواره بر اساسِ اندیشیده شده، منظم و منسجم بوده و کمترین مبانی تغییر در اندیشه ها و تحلیل های بنیادی ایشان مشاهده میشود. نگرش ایشان درباره دکترینها، راهبردها و دیگر ملزومات کلان پیشرفت کشور معمولا ثابت بوده است؛ با این وجود می بینیم که در بسیاری از انتخابات، جریانها و افرادی رأی آورده اند که همخوانی مطلوبی با نظرات و نگرشهای ایشان نداشته اند. این امر دلیل روشنی بر بی اساسی اتهام دخالت ایشان در انتخابات است.
ایدههایی برای مقابله:
اطالع رسـانی هـر چـه بیشتـر و دقیق تـر دربـاره خدمـات جمهــوری اســلامی بــه کشــور و ملــت، در قالــب فیلــم، سـریال، مسـتند، کتـاب، بروشـور و غیـره؛ شفاف سـازی هرچـه بیشتـر از رونـد تأییـد یـا عـدم تأییـد صالحیت هـای نامزدهــای انتخابــات؛ تغییــر قانــون ممنوعیــت انتشــار مســتندات رد صلاحیــت داوطلبــان از ســوی شــورای نگهبــان؛ برگــزاری مناظــرات تلویزیونــی بــا مخالفــان و موافقــان نظــارت اســتصوابی شــورای نگهبــان؛ ســاخت مســتند و موشن گرافــی بــا موضــوع بررســی تطبیقــی فراینــد انتخابــات در کشــورهای مختلــف؛ ســاخت برنامه هـای گفتگو محـور دربـاره تبییـن شـرایط قانونـی و روندهـای انتخاباتـی در جمهـوری اسـلامی؛ تهیـه و توزیـع بروشــور، بولتــن و جزوه هــای الکترونیکــی پاســخ بــه شــبهات انتخاباتــی.
منابع جهت مطالعه:
۱. جمهـوری اسلامی ایـران و جمهـوری فرانسـه، تهـران: مجیـد بزرگمهـر، بررسـی تطبیقـی نظـام انتخاباتـی
انتشـارات مرکـز اسـناد انقلاب اسلامی
۲. امیـر حسـین علینقـی، نظـارت بـر انتخابات و تشـخیص صلاحیـت داوطلبـان، تهـران: نشـر نی
۳. عبـاس نیکـزاد، پاسـخ بـه شـبهات نظـارت اسـتصوابی، بـی جـا، بـی نا
۴. مؤسسـه فرهنگـی هنـری قـدر ولایـت، مطالبـات غیرقانونـی: بازخوانـی وقایـع قبـل و بعـد از ۲۲ خـرداد ۱۳۸۸ هـران: مؤسسـه فرهنگـی هنـری قـدر ولایـت
۵. میرقاسـم بنـی هاشـمی، انتخابـات و ثبـات سیاسـی و امنیـت ملـی در جمهـوری اسلامی ایـران، تهـران پژوهشـگاه شـورای نگهبـان
