حجت الاسلام رئیسی اواخر سال ۱۳۹۴ در پی رحلت آیت الله عباس واعظ طبسی كه از سوی امام خمینی در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی به تولیت فقید آستان قدس رضوی منصوب شده بود جانشین وی شد.
وی با محوریت منشور هفتگانه رهبر معظم انقلاب اسلامی در حكم انتصاب تولیت، اقدامات موثری در چارچوب خدمت موثر به حرم نورانی حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) و ارائه خدمات به زائران این بارگاه قدسی در پایتخت معنوی ایران اسلامی انجام داد.
بر اساس توصیه رهبر معظم انقلاب اسلامی در حكم انتصاب تولیت آستان قدس رضوی كه از آن به عنوان منشور هفتگانه مدیریت جدید یاد میشود اتخاذ برخی تغییرات در ساختار و رویكرد در خدمت رسانی این نهاد بزرگ موقوفاتی اجتناب ناپذیر شد.
رسیدگی به امور زائران بارگاه مقدس امام هشتم(ع)، خدمت به مجاوران و به ویژه مستمندان و مستضعفان حرم رضوی، ترویج معارف قرآنی و مكتب اهل بیت(ع) در جهان اسلام، بهره مند ساختن تهیدستان نقاطی از كشور كه موقوفات آستان قدس در آن قرار دارد و سامان بخشیدن به بنگاههای اقتصادی و خدماتی آستان قدس رضوی’ موارد مورد تاكید رهبر معظم انقلاب اسلامی در منشور هفتگانه حكم انتصاب حجت الاسلام رئیسی در سمت تولیت آستان قدس رضوی بودند.
بر این اساس حجت الاسلام رئیسی تشكیلاتی جدید را شامل ‘معاونت امداد مستضعفان’ با محوریت خدمت رسانی به زائران، ‘معاونت علمی’ به منظور توسعه علمی فعالیت دانشگاهی، بهره گیری از ایده‌های نخبگان و همچنین ‘مركز امور بین الملل آستان قدس’ با هدف توسعه روابط بین المللی این نهاد برای نخستین بار در آستان قدس رضوی بنا نهاد.
همچنین وی با تشكیل ‘سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی’ مراكز و موسساتی را كه در چارچوب این نهاد در حوزه فرهنگی فعالیت داشتند تجمیع نموده و همه آنها را زیرمجموعه این سازمان جدید قرار داد. ‘مركز امور بانوان و خانواده’ نیز به مجموعه‌های این بخش اضافه شد.
ساختار ‘سازمان اقتصادی رضوی’ نیز با تولیت حجت الاسلام رئیسی در آستان قدس رضوی سامان یافت و شركتهای مختلف در قالب هلدینگهای عمران، سلامت و دارو، كشاورزی، دامپروری و صنایع تبدیلی، خدمات مالی، انرژی، صنعت، زیرساختی و منطقه ویژه اقتصادی سازماندهی شدند.
ارتقای اداره كل روابط عمومی به ‘معاونت ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی’، ایجاد مركز خدمات جامع ارتباطات مردمی و راه‌اندازی سامانه ملی تلفن ۱۳۸ نیز از اقدامات ابتكاری وی در حوزه ارتباطات مردمی آستان قدس رضوی بوده‌اند.
راه‌اندازی نمایندگی آستان قدس رضوی در همه استانهای كشور، اجرای ‘طرح خادم، خدمت و مخدوم’ و تعریف جدید از خدمت به آستان قدس رضوی و حرم مطهر امام رضا(ع) كه منجر به جذب شمار زیادی خادمیار از نقاط مختلف داخل و خارج ایران شد دیگر اقدام حجت الاسلام رئیسی با هدف توسعه مفهوم خدمت در آستان قدس رضوی بوده است.
با تولیت وی در آستان قدس رضوی همچنین ‘بنیاد سلامت’ زیر نظر معاونت علمی آستان شكل گرفت تا این نهاد با توسعه خدمات سلامت در قالب بهره گیری از خادمیاران و همچنین ارائه رایگان خدمات بهداشتی و مراقبتی در مناطق محروم بیش از پیش فعال باشد. در این راستا برنامه ریزی برای راه‌اندازی دارالشفاء رضوی در مناطق مختلف كشور از دیگر خدمات آستان قدس رضوی ظرف سه سال اخیر بود.
طی دوره سه ساله تولیت حجت الاسلام رئیسی در آستان قدس رضوی ابتدا ‘مرتضی بختیاری’ به عنوان قائم مقام آستان معرفی شد كه تا پایان پاییز امسال عهده دار این مسئولیت بود اما در پی اجرای قانون منع بكارگیری بازنشستگان ‘سیدرضا فاطمی امین’ به عنوان قائم مقام جدید آستان قدس رضوی منصوب شد.
طی دو ماه اخیر پس از انتصاب قائم مقام جدید تولیت آستان قدس رضوی چندین تغییر در روسای معاونتها و مجموعه‌های زیر پوشش قائم مقام صورت گرفت كه از جمله آنها معرفی معاون جدید امداد مستضعفان و معاون جدید پشتیبانی و توسعه مدیریت منابع انسانی بود.
حجت الاسلام رئیسی خود درباره مهمترین اقدامتش در آستان قدس رضوی طی سه سال اخیر می‌گوید: سالانه ۲۷ میلیون زائر به حرم امام رضا(ع) مشرف می‌شوند لذا تلاش ما در این مدت فراهم كردن زمینه زیارت آسان و خاطره انگیز برای آنان بوده است.
وی افزود: بر این اساس از سال ۱۳۹۵ در چارچوب عمل به منشور هفتگانه رهبر معظم انقلاب اسلامی در حكم تولیت آستان قدس رضوی ‘طرح مهر درخشان’ برای فراهم كردن زمینه زیارت آسان زائران مستضعف و كسانی كه هنوز موفق به زیارت حرم رضوی نشده‌اند به اجرا درآمد.
كاهش شركتهای زیانده اقتصادی
تولیت پیشین آستان قدس رضوی همچنین به بهبود عملكرد اقتصادی این نهاد اشاره و بیان كرد: بنای فعالیت بر ساماندهی اقتصادی آستان بود. در ابتدای حضورم ۱۴ شركت زیانده در این نهاد وجود داشت كه پارسال به ۱۰ شركت كاهش یافت و تا آخر امسال نیز تعداد شركتهای زیانده آستان قدس رضوی به صفر خواهد رسید.
وی افزود: همچنین سوددهی شركتهای اقتصادی آستان قدس رضوی با وجود شرایط كنونی كشور تا پنج برابر افزایش یافته و تاكنون هیچ كارگری در این نهاد بیكار نشده است. امسال برای نخستین بار شركتهای آستان قدس رضوی توانستند تمام درآمد پیش بینی شده را كسب كنند. همچنین فرصتهای شغلی آستان قدس از هفت هزار به ۱۰ هزار فرصت رسیده است.
حجت الاسلام رئیسی ادامه داد: بنا بر این است كه آستان قدس رضوی نه تنها رقیب بخش خصوصی نشود بلكه تلاش كند به بخش خصوصی یاری رساند.
وی همچنین گفت: آستان قدس رضوی بطور جدی وارد حوزه اقتصاد دانش بنیان نیز شده است. بر این اساس در حوزه گیاهان دارویی در خراسان شمالی اقداماتی صورت گرفته، آستان قدس در حوزه كشاورزی با دانشگاه فردوسی و دانشگاهیان وارد همكاری شده، در تولید نهال ورود پیدا كرده و در حوزه دارویی نیز در عرصه تولید داروهای راهبردی برای كشور فعال گردیده است.
او افزود: آستان قدس رضوی در مورد كسب سود در فعالیت اقتصادی، كاهش زیان و ایجاد فرصتهای شغلی فعالیتهای بسیاری صورت داده است. فعالیت خط تولید نان قدس رضوی و نیز تولید دارو در آستان قدس رضوی دو برابر شده و این اقدام دو هزار و ۵۰۰ فرصت شغلی ایجاد كرده است.
حجت الاسلام رئیسی به موضوع مهم ‘شفافیت مالی’ هم اشاره و بیان كرد: آستان قدس رضوی به همین منظور سامانه‌‌ای برای فعالیتهای مختلف اقتصادی خود ایجاد كرد تا زمینه مناسب برای اطلاع رسانی به مردم در ارتباط با فعالیت اقتصادی شركتهای این نهاد فراهم شود.
وی همچنین به پرداخت مالیات توسط آستان قدس رضوی اشاره و بیان كرد: تا پیش از ورود بنده به آستان این نهاد به موجب قانون و امر حضرت امام خمینی(ره) از مالیات معاف بود اما بعد از آن بر اساس درخواست من از رهبر معظم انقلاب اسلامی قرار شد آستان قدس رضوی مالیات جمعی خرج و ارزش افزوده را پرداخت كند كه اكنون این مالیاتها پرداخت میشود.
تشرف افزون بر یك میلیون زائر اولی
وی همچنین گفت: ظرف سه سال اخیر یك میلیون زائر از سراسر كشور كه پیش از این موفق به زیارت بارگاه منور رضوی نشده بودند به زیارت حرم مطهر مشرف شدند و در این مدت آستان قدس رضوی روزانه پذیرای هزار تا هزار و ۲۰۰ زائر مستضعف و زیارت اولی بوده است.
حجت الاسلام رئیسی همچنین به حمایت معاونت امداد مستضعفان آستان قدس رضوی از دو هزار و ۸۰۰ گروه جهادی اشاره و بیان كرد: این اقدام منشأ بركات بسیار برای محرومان بوده است. آستان قدس رضوی با مساعدت برخی بانكها نیز در زمینه ارائه تسهیلات طی سه سال گذشته برای دو هزار و ۵۰۰ نفر فرصت شغلی فراهم كرد.
وی ادامه داد: دفاتر نمایندگی آستان قدس رضوی نیز در همه شهرستانهای كشور شكل گرفته و در این چارچوب هیاتهای‌اندیشه ورز به كمك اشتغالزایی برای جوانان آمده‌اند.
تولیت پیشین آستان قدس رضوی ایجاد مكانهایی با عنوان ‘میقات الرضا’ را از دیگر اقدامات این نهاد ذكر و بیان كرد: این مكانها در مسیرهای مختلف منتهی به شهر مشهد برپا شده‌اند تا زائران در میان راه در آنها استراحت كنند. در این چارچوب تسهیلات مختلفی نیز برای زائر اولیها در نظر گرفته شده است.
زائرشهر و زائرسرا
وی ساخت ‘زائرشهر’ با گنجایش پذیرش روزانه سه هزار زائر و برپایی ‘زائرسراها’ را در اطراف حرم مطهر رضوی در شهر مشهد را از دیگر اقدامات برای توسعه خدمت رسانی به زائران ذكر و بیان كرد: در داخل فضای حرم امام رضا(ع) نیز ۵۰ تغییر برای سهولت رفت و آمد زائران صورت گرفت كه بدون وارد شدن هیچ خدشه‌ای به بنای حرم مطهر انجام شده است.
حجت الاسلام رئیسی به توزیع غذای متبرك رضوی هم اشاره و بیان كرد: همه زائران امام رضا(ع) چه فقیر و چه غنی تقاضای غذای متبرك را دارند لذا با ایجاد میهمانسرای جدید در كنار میهمانسرای قدیمی حضرت طبخ غذا تا سه برابر افزایش یافته كه هزینه آن از محل نذورات مردم تأمین میشود.
وی افزود: همچنین سامانه اینترنتی برای درخواست دریافت غذای متبرك رضوی راه‌اندازی شد و زائران میتوانند به صورت اینترنتی تا سقف چهار نفر از آن بهره مند شوند.
تولیت پیشین آستان قدس رضوی همچنین از افزایش دو برابری نذورات مردم ظرف سه سال اخیر اشاره و بیان كرد: در این مدت میزان نذورات مردم در زمینه‌‌های مختلف دو برابر بیشتر شده و در زمینه موقوفات نیز تا بیش از ۱۰ برابر افزایش رخ داده است.
توسعه خدمت و خادمان رضوی
وی همچنین با اشاره به مفهوم خدمت، خادم و مخدوم گفت: این موضوع فقط مربوط به حرم مطهر امام رضا(ع) نیست لذا در این زمینه فعالیتهایی را در سراسر كشور آغاز كردیم و در این چارچوب تاكنون افزون بر ۲۰۰ هزار نفر برای خادمی آستان امام رضا(ع) نام‌نویسی كردهاند.
حجت الاسلام رئیسی افزود: این افراد در طول هر سال ۱۰ روز را در محل حرم امام رضا(ع) خدمت و ۳۰ الی ۳۵ روز را در استان محل سكونت خود به نیت امام هشتم(ع) به مردم خدمتگذاری می‌كنند. این خادمیاران میتوانند برای فعالیت در ۵۰ نوع خدمت تعریف شده ثبت نام كنند تا در عرصه‌های مختلف مشغول فعالیت شوند. بر این اساس امروز به نام حضرت رضا(ع) توسط خادمیاران رضوی میلیونها خدمت به محرومان در سطح كشور ارائه میشود لذا ‘خادمیاران رضوی’ بسیج دوم در كشور به منظور خدمت به مردم هستند.
وی به سه مأموریت دفاتر آستان قدس رضوی در سطح كشور اشاره و آنها را ‘شناسایی زیارت اولیها و ساماندهی اعزام آنها به مشهد، كمك به نیازمندان با همكاری دستگاههای مختلف و فعالیتهای فرهنگی’ ذكر كرد.
توانمندسازی مستضعفان و توسعه فعالیتهای فرهنگی
تولیت پیشین آستان قدس رضوی همچنین گفت: در حوزه امداد مستضعفان تاكنون هزاران سری جهیزیه و نوشت افزار تحصیلی اهدا شده و كمكهای نقدی و مقطعی بسیاری صورت گرفته است. نسبت به ساخت مسكن هم تاكنون به منظور بنای سه هزار واحد خانه برای محرومان مساعدت شده است.
وی افزود: البته بنای ما بر توانمندسازی محرومان و فراهم آوردن زمینه اشتغال برای آنها است لذا تاكنون ۳۰۰ پروژه لایروبی قنات و پرداخت وامهای اشتغالزایی در این حوزه انجام شده است.
حجت الاسلام رئیسی ادامه داد: فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی حرم مطهر رضوی هم ظرف سه سال اخیر تا پنج برابر در ابعاد كمی و كیفی ارتقا یافته است. در این مدت یك میلیون مترمربع به فضای فرهنگی آستان قدس رضوی افزوده، اردوگاههای فرهنگی در باغهای متعلق به آستان ایجاد كردیم، باغ امام رضا(ع) برای نوجوانان و جوانان و باغ خاتون برای بانوان راه‌اندازی شد و همچنین اردوگاهی ویژه برای دانشجویان مورد بهره برداری قرار گرفت. همچنین امروز مهدالرضای آستان قدس رضوی در تمام استانهای كشور برپا شده است. وی گفت: موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی نیز در حوزه فیلم و آثار هنری ورود پیدا كرده و گامهای خوبی برداشته است. ۲۰ هزار نفر از مجموع ۲۰۰ هزار خادمیار رضوی با عنوان ‘خادمیاران فرهنگی’ كه سازماندهی شده و فعالیت خود را آغاز كردهاند.
تولیت پیشین آستان قدس رضوی به فعالیت مراكز مشاوره آستان با هدف كاهش آسیبهای اجتماعی نیز اشاره و بیان كرد: این مراكز با استفاده از ظرفیت خادمیاران بطور رایگان فعالیت دارند و در حال گسترش در سراسر كشور هستند.
راه‌اندازی شهرك علم و فناوری
وی گفت: آستان قدس رضوی عملیات اجرایی شهرك علم و نوآوری عالم آل محمد(ص) را در مشهد با هدف استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت نخبگان و حركت به سمت تحقق مرجعیت علمی این شهر آغاز كرده است.
حجت الاسلام رئیسی افزود: از ابتدای ورود بنده به آستان قدس رضوی ‘بانك ایده ها’ تاسیس و تلاش شد در این چارچوب از دیدگاه‌ها و نظرات نخبگان استفاده شود.
وی گفت: بنای آستان قدس رضوی در چارچوب فعالیت دانشگاه امام رضا(ع) نیز تقویت بعد بین المللی این دانشگاه در راستای كادرسازی برای جهان اسلام است، یعنی همانگونه كه امروز جامعه المصطفی العالمیه در حوزه علوم انسانی كادرسازی می‌‌كند، دانشگاه امام رضا(ع) نیز باید در حوزه علوم تجربی برای جهان اسلام كادرسازی كند.
