احکام : ولایت فقیه
به همین مناسبت چند نکتۀ کوتاه راجع به ولایت فقیه عرض می‌شود:
دین اسلام آخرین دین الهی، دینی جامع و جاودان است؛ که برای تمامی ابعاد زندگی بشر برنامه دارد و هیچگاه تعطیل نمی‌شود و تا قیامت استمرار دارد؛ بنابراین طبق آیات و روایات در دوران غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه نیز ضرورت دارد حکومتی دینی برپا گردد و به احکام اسلامی عمل شود.
حکومتی می‌تواند مبتنی بر قانون خداوند تحقق یابد که رهبر و زمامدار آن واجد دو صفت علم به قانون خدا و عدالت باشد و جز این امکان ندارد. (ولایت فقیه یعنی حکومت و ادارۀ جامعه اسلامی، توسط مجتهد جامع الشرایط) حال اگر فردی واجد این دو صفت به‌پا خاست و حکومت تشکیل داد، بر همۀ مردم اطاعت از او لازم است.
اطاعت از دستورات حکومتی ولی‌امر مسلمین بر هر مکلفی و لو فقیه باشد واجب است اما در مسائلی که مربوط به ادارۀ امور جامعه نبوده و مربوط به مسائل فردی می‌باشد، مثل نماز و روزه و خمس، هر مکلفی از فتوای مرجع تقلیدش پیروی می‌کند.
شبهه : چرا اختیارات رهبری هیچ حد و مرزی ندارد!؟
بــرای اثبــات نادرســتی ایــن مطلــب، کافــی اســت اختیــاران رهبــر ایــران، بــا پادشــاه انگلیــس، رئیس جمهــور فرانســه و رئیس جمهــور آمریــکا مقایســه شــود.
در بحث قانون‌گذاری:
پادشــاه انگلیــس، رئیس جمهــور فرانســه و رئیس جمهــور آمریــکا اختیــار وتــوی مصوبــات پارلمــان را دارنــد. درحالی که رهبر ایران چنین اختیاری ندارد. هم پادشاه انگلیس و هم رئیس‌جمهور فرانسه می‌توانند پارلمان را منحل کنند و همچنین رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند پارلمان را تعطیل کند اما رهبر ایران چنین اختیاری ندارد.
در بحث نظامی:
پادشــاه انگلیــس، رئیس‌جمهــور فرانســه و رئیس‌جمهــور آمریــکا فرمانــده کل قــوا هســتند کــه رهبــر ایــران نیــز چنیــن اختیــاری دارد.
در زمینۀ قضایی:
تعییـن عالی‌تریـن مقـام قضایـی نیـز ماننـد رهبـر ایـران برعهـدۀ پادشـاه انگلیـس، رئیس‌جمهــور فرانســه و رئیس‌جمهــور آمریــکا اســت.
در حوزۀ اجرایی:
رئیس‌جمهــور فرانســه؛ ریاســت قــوۀ مجریــه، اجــرای قانــون، عــزل و نصــب وزرا، تعییـن سـفرا و… و در آمریـکا رئیس‌جمهـور؛ ریاسـت قـوۀ مجریـه، عـزل و نصـب وزرا و… امـا رهبـر ایـران نـه رئیـس قـوۀ مجریـه اسـت، نـه اختیـار عـزل و نصـب رئیس‌جمهـور و وزرا را دارد و نـه اختیـار تعییـن سـفرا را.
تعیین سیاست‌های کلی کشور:
در آمریـکا نه‌تنهـا رئیس‌جمهـور سیاسـت‌های کلـی کشـور را تعییـن می‌کنـد بلکـه سیاسـت‌های کلـی دولـت نیـز توسـط او تعییـن می‌شـود. امــا در قانــون اساســی ایــران، فقــط اجــازۀ ابـلـاغ سیاســت‌های کشــور بــه رهبــری داده شــده اســت و نــه سیاســت‌های کلــی دولــت.
مسئولیت در برابر وظایف و اختیارات خود:
رئیس‌جمهــور فرانســه طبــق قانــون اساســی در قبــال اقداماتــش هیچ‌گونــه مســئولیتی نــدارد مگــر در صــورت ارتــکاب خیانــت بــه کشــور در حالی که رهبر ایران طبق قانون در قبال وظایف و اختیاراتش مسئول است.
در مدل انتخاب:
پادشاه انگلیس به‌صورت موروثی انتخاب می‌شود. در حالی که رهبر ایران طبق قانون اساسی بر اساس صلاحیت تعیین می‌شود.
نحوۀ انتخاب:
پادشـاه انگلیـس هیـچ‌گاه نـه به‌صـورت مسـتقیم و نه باواسـطه توسـط مردم انتخاب نشـده است در حالی که رهبر ایران مانند رئیس‌جمهور آمریکا با رأی غیرمستقیم انتخاب می‌شوند.
حـال؛ روشـن شـد کـه رهبـر ایـران اختیاراتـی بـه مراتـب پایین‌تـر از پادشـاه انگلیـس، رئیس‌جمهــور فرانســه و رئیس‌جمهــور آمریــکا دارد.
دستاورد : تشکیل جبهۀ مردمیِ استکبارستیز
ولایت در عرف قرآن کریم به معنی پیوستگی و اتصال شدید میان دو چیز است. ولایت خدا و معصومین علیه‌السلام به معنای اتصال فکری، روحی و عملی با آن‌هاست. در نظام اسلامی، مبنای حکومت، پیوستگی فکری، روحی و عملیِ مردم با حاکمان الهی است. قرآن کریم مؤمنان را اولیای یکدیگر می‌داند. بین آن‌ها به‌هم پیوستگی و هم‌جبهگی شدیدی برقرار است.
از آنجا که حاکمیت ولایت الهی در جامعه به‌معنای بسیج‌کردن همۀ نیروهای جامعه به سمت رضایت الهی است، جامعۀ اسلامی به یک قدرت متمرکز در متن جامعه نیازمند است تا تمام نیروهای داخلی به آن بپیوندند و از آن حرف بشنوند. آن هم تمام جوانب مصالح و مفاسد را بشناسد تا بتواند مانند دیده‌بان نیرومند و تیزبین هر کسی را به کار مخصوص خویش بگمارد. چنین شخصی که قلب جامعۀ اسلامی است، امام نام دارد. امام سبب می‌شود همۀ نیروها در یک جهت پیوند بخورد و هیچ کدام هرز نرود، ولایت مؤمنین در سایۀ ولایت امام شکل می‌گیرد و در پرتو ولایت امام، جامعه مانند مشت واحدی در برابر قدرت‌های بیگانه و طاغوت‌های زمانه بایستد. امام همان حاکم و پیشوایی است که از طرف پروردگار تعیین می‌شود. پیامبر نیز امام است. امام قافله‌سالاری است که در مسیر تعالی، همراه قافله است و خستگان را تشویق، آسیب‌دیدگان را درمان و گمشدگان را راهنمایی می‌کند.
در دوران غیبت امام عصر ارواحنا فداه، هدف تحقق جامعۀ توحیدی و ولایی کنار گذاشته نمی‌شود. در این زمان برای حاکم ساختن ارزش‌های الهی نیازمند ولایت کسی هستیم که بهتر از دیگران دین را می‌شناسد و در برابر خواسته‌های نفسانی ایستادگی می‌کند. اصل ولایت‌فقیه را هیچ یک از فقهای اسلام از آغاز ظهور اسلام منکر نشده است. از این رو تشکیل حکومت در زمان غیبت از نظر علمای شیعه واجب بوده است نه فقط جایز. [۱]
به برکت انقلاب اسلامی امروز در رأس کشور ما، نائب امام عصر علیه‌السلام قرار دارند. انقلاب اسلامی مسلمانان جهان را به درک نسبی‌ای از برکات ولایت‌محوری رسانده است. شما در اقصی‌نقاط جهانِ اسلام توجه به گفتمان ولایت و مقاومت را مشاهده می‌کنید؛ حتی برادران اهل تسنن ما در فلسطین، سوریه و… هم در مبارزات، خود را هم‌جبهۀ شما در مقابل مستکبران می‌دانند. به برکت ولایت‌گستری انقلاب اسلامی، جبهۀ واحد مردمی ضد استکبار در کشورهای اسلامی صورت گرفته است. ان‌شاءالله با صبر و استقامت در مبارزه، کمر استکبار جهانی را خواهیم شکست و دست آن‌ها را از سلطۀ بر منافع مسلمانان قطع خواهیم کرد.
در عرصۀ ولایت‌گستری آنچه که مهم است پیروی‌کردن از ولایت است. ما وظیفه داریم هر کدام به سهم خود در مبارزه با ظلم و جهل و دفاع از محرومان و ارزش‌های اسلامی تلاش کنیم. برای سعادت یک جامعه، وجود یک رهبر به‌تنهایی کافی نیست بلکه مردم هم باید همواره پشتیبان رهبر در مبارزه با مشکلات باشند تا به سعادت و پیشرفت برسند.
[۱]. نک: عبدالحسین خسروپناه و جمعی از پژوشگران، منظومۀ فکری آیت الله العظمی خامنه‌ای، ج ۲، چ ۸، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی،۱۴۰۱ ش، ص ۱۴۲ تا ۲۰۸.