بحث فرزندآوری است که مقام معظم رهبری اشاره کردند و گفتند من بارها هم گفته ام که از مسئولینی هستم که این کار را انجام داده اند؛ ولی بعد یادمان رفت که این «فرزند کمتر، زندگی بهتر!» مربوط به یک دوره خاصی بود. یادمان رفت و این همچنان ماند! حضرت آقا فرمودند: باید روی این موضوع جدی کار کنید، در ۳۰ سال آینده ما یک جمعیت پیر خواهیم داشت و مشکلات عدیده اجتماعی، جمعیتی و اقتصادی و همه چیز. مثل برخی از کشورهای غربی که دارید می بینید، ظاهراً کشور بسیار مُرفه و مُفرحی است؛ ولی می بینید که جمعیت پیری است و آن تولید کنندگی را ندارد. این دغدغه جدی است، این را جدی بگیرید. و بعد حضرت آقا جای دیگر هم فرموده اند، این‌جا هم ذکر کردند، گفتند اینکه می گویند نمی شود تربیت کرد، این حرف های بی خودی است که دارند می زنند. این‌ها تربیت را نشناخته اند که یعنی چه. (واقعاً هم همین است.) فرمودند: اگر کسی، خانواده ای اهل تربیت باشد؛ یعنی بتواند تربیت بکند، یک فرزند و ۵ فرزند هیچ تفاوتی نمی کند.
چند سالی است که حضرت آقا عصر پنج شنبه ها را که قبلاً در اختیار خودشان بود به دیدار خصوصی با مؤسسات مردمی و فعالیت های این چنینی اختصاص داده اند. در هفته های اخیر هم، با گروه های جهادی، اصحاب رسانه و فعالان حوزه عفاف و حجاب جلساتی داشتند (در همین حد ۳۰ -۴۰ نفری). این جلسه هم چون نزدیک به هفته خانواده بود، به درخواست بنیاد خانواده، این فرصت را به فعالان خانواده دادند، و به محضرشان شرفیاب شدیم…از بین این ۴۰ نفر ۱۰ نفر را برای ارائه گزارش انتخاب کردند تا دیدگاه هایشان را نسبت به بحث خانواده مطرح کنند، یکی از آن ۱۰ نفر بنده بودم.
سرفصل هایی را آماده کردم که آنجا در خدمت شان باشیم، به نظرم رسید برای جلوگیری از پراکنده گویی و با توجه به توضیح سرفصل ها، متنی را با همان سبک خودم، بنویسم و به اصطلاح، کم گوی و گزیده گوی چون دُرّ.
صدایم زدند
بعد از بسم الله و عرض سلام، خدمت حضرت آقا عرض کردم اگر اجازه بدهید می‌خواهم متن را به شکل یک ناداستان بخوانم، گفتند بفرمایید. بسم الله الرحمن الرحیم. همه چیز از یک ایده آغاز شد، سال ۸۹ من و دانشجویانی که تعدادمان به ۱۵ نمی‌رسید سودای کاهش طلاق در استان فارس را در سَر می پروراندیم. با توجه به تجربیات موفق مشهدی‌ها و یزدی‌ها، نوشته ای مکتوب کردیم در سفر استانی رئیس جمهور وقت، از طریق امور بانوان استانداری مصوبه اجرا را گرفتیم، طرح بهارنکو؛ آموزش ۱۲ ساعته دختران و پسران آماده ازدواج. گَلوگاه الزامی شدن این طرح، آزمایشگاه های ازدواج بود و در دستان قدرتمند دانشگاه علوم پزشکی شیراز. با آنها به مذاکره نشستیم، ساعت ها گفت‌‌وگو کردیم، گفتیم ما پول نمی خواهیم، ما امکانات هم نمی خواهیم، فقط آمده ایم شما را کمک کنیم! با تردید نگاهمان کردند؛ ولی اجازه دادند، اکنون مکان نداشتیم، به زیارت شاهچراغ رفتیم و از او تمنّا کردیم، شاهچراغ با دستان پُر مِهرِ مرحوم (آیت‌الله دستغیب) آستانش را بر روی ما گشود و ۷ماه آموزش ها را به صورت رایگان در آنجا برگزار کردیم. حالا دیگر هیچ زوج شیرازی بدون گذراندن کلاس های بهارنکو سَر سُفره عقد نمی رفت. چِندر غاز پولِ هیأت دولت هم تمام شد. از شاهچراغ هم عُذرمان را خواستند. دفترهای ازدواج هم از ما شکایت کردند؛ اما ایستادیم با دست خالی، ولی نگاه مان به آسمان بود. دوباره به گفت‌‌وگو نشستیم. هیأت رئیسه دانشگاه علوم پزشکی و معاونت اجتماعی استانداری را متقاعد کردیم که از زوج‌های جوان پول دریافت کنیم. باز هم مثل همیشه مردم آغوششان را باز کردند و راه را برای ما هموار نمودند. اکنون ۱۰ سال از آن قِصه می گذرد. به گزارش شورای عالی انقلاب فرهنگی، شیراز توانسته است طول زندگی مشترک را در ۵ سال اول زندگی افزایش دهد. بنابراین تحقیق، سال ۱۳۸۸ در سال اول زندگی ۱۶درصد از ازدواج شیرازی ها به طلاق می انجامید؛ اما به گواهی کارشناسان به خاطر مداخله هدفمند بهارنکو در سال ۱۳۹۶ از هر ۱۰۰ ازدواج در سال اول زندگی، تنها ۳ ازدواج به طلاق انجامیده است. حالا نه تنها شیرازی ها، بلکه تمام دختران و پسران آماده ازدواج استان فارس فقط با گواهی آموزش بهارنکو سرِ سفره عقد می روند و تاکنون بیش از ۳۶۰ هزار نفر از این مَعبَر مبارک گذشته اند.گزارش شورا نشان می هد که استان فارس در سال ۱۳۸۸ از ۵۱ درصد طلاق در ۵ سال اول زندگی با فراگیر شدن بهارنکو به ۳۹ درصد در سال ۱۳۹۶ رسیده است و این تنها با یاری خداوند و حرکت جهادی و مُخلصانه جوانان فارسی ممکن شده است.
اکنون ۸۰۰ نفر از جوانان استان به عنوان کادر اِجرایی، مشاور، پژوهش‌گر و مُدرسِ خانواده، از این سُفره پر برکتِ اجتماعی اِرتِزاق می کنند. بهارنکو در فارس با داشتن۱۰ مؤسسه زیر مجموعه از یک مؤسسه فراتر رفته و به یک جریان اصیل اجتماعی تبدیل شده است. تأثیر این جریان نه تنها به خاطر آموزش های هنگام عقد که بیشتر به دلیل ارائه یک بسته هدفمند به جوانان استان است. ارائه مشاوره های تکمیلی ازدواج به گروه های پُرخطر، ارائه بسته های مکتوب و مجازی، برگزاری برنامه های آموزشی قبل از ازدواج و همراهی با زوج های جوان تا ۵ سال اول زندگی، ارائه مددکاری با عنوان مُکمل مشاوره و سایر برنامه های دیگر در این بسته فرهنگی اجتماعی جای داده شده است؛ اما یک دغدغه مهم، ما را آزرده می‌کند، شورای عالی انقلاب فرهنگی با الگوبرداری از بهارنکو اقدام به طراحیِ همکاریِ بین دستگاهی برای اِجرای ۶ساعت آموزش هنگام ازدواج نموده است و این فقط یک قطعه از پازل بهارنکو است، اکنون اصل کار به عهده وزرات بهداشت با نظارت نهاد نمایندگی حضرت عالی در دانشگاه ها گذاشته شده است و بیم آن می‌رود که با دولتی شدن این طرح و ناقص اِجرا شدن آن، سرمایه های انسانی و مادی کشور به هَدر رود. پیشنهاد ما این است که با مدیریت و نظارت وزارت بهداشت و نهاد، الگوی بهارنکو با تمام اجزا، فرآیندها و تجربیات ۱۰ ساله آن در کاهش طلاق در کشور اِجرا شود و این مُیسر نمی شود جز اینکه انجام کار به دست مؤسسات مردمی مورد اعتماد صورت پذیرد. بسیار سپاسگزارم.
حضرت آقا وقتی شروع به صحبت کردند، نکته ای گفتند که باعث تأسف است و این نشان می دهد که کارهای ما هنوز خیلی جای کار دارد. این جمله، جمله ای است که واقعاً جای تأمل و دقت دارد و ما یک جور دیگر باید فعالیت کنیم این دغدغه آقا است. حضرت آقا فرمودند: واقعیت ها، با این همه کار خانواده مطابق نیست؛ یعنی آن‌چه در جامعه اتفاق می افتد و چالش هایی که در خانواده وجود دارد، با این همه کاری که شماها انجام می دهید، این همه کتاب ها و…ظاهراً اتفاق خاصی نمی افتد، واقعیت ها مطابق با آن کاری که شما انجام می دهید نیست! حضرت آقا چند اولویت را تحت عنوان اولویت های خانواده بیان کردند، بخش‌های مختلف این را سَرلوحه کار خودشان قرار بدهند، جاهای دیگر هم حضرت آقا این را گفته اند؛ ولی اِنگار با یک دقت خاصی، با یک دغدغه خاصی ایشان این را می فرمایند.
۱- اولویت اول: بقای خانواده
فرمودند: شما باید کاری کنید که از متلاشی شدن خانواده ها جلوگیری شود، بعد اشاره کردند و گفتند این آمار طلاقی که در شیراز دادید، مثلاً مثل این کار که شما دارید جلوی طلاق و متلاشی شدن خانواده ها را می‌گیرید.
۲-اولویت دوم: به فکر فضای داخل خانواده ها باشید.
اولویت دوم حضرت آقا فرمودند: به فکر فضای داخل خانواده ها باشید. آقا تصریح کردند که در خانواده گاهی به زن‌ها ظلم می‌شود و قانون هم برای اینکه این ظلم را برداریم نداریم. اشاره کردند و گفتند باید کاری کنیم، فکر کنیم که قانون برایش درست بشود. غربی ها برای خودشان چیزهایی دارند و اشاره هم کردند؛ ولی ما قانون متناسب با فضای اسلامی خودمان نداریم. البته گفتند: در ایران به زن ها ظلم می‌شود و به مردها هم گاهی ظلم می شود. باید به فکر خانواده خودمان باشیم. بعضی از خانواده های ما دارند از درون تُهی می‌شوند. داریم طلاق عاطفی می گیریم. باید روابط داخل خانواده را اصلاح کنیم. این جمله آقاست، فرمودند: «باید یک هَنجارِ درستِ دینیِ اسلامی درست شود که بر محیط خانواده حاکم شود» که البته هنجار با درست و دینی اسلامی اش را توضیح دادند، در واقع یک هنجاری باید طراحی بشود که بر خانواده ایرانی و اسلامی حاکم بشود. تأکید هم کردند اسلامی باشد. هنجاری که درست باشد. به واژه ها دقت کنید، بعضی وقت‌ها یک جایی می‌گوییم هنجار است، در صورتی که این هنجار درست نیست و فکر می‌کنیم هنجار است. هنجار باید درست باشد، اسلامی باشد بعد بر فضای خانواده حاکم باشد که فضای داخلی خانواده اِصلاح بشود.
۳-اولویت سوم: فرزندآوری
در این مورد که بهارنکو هم کاری نکرده و باید به جِدّ این کار را انجام بدهد، بحث فرزندآوری است که دوباره هم آقا اشاره کردند و گفتند من بارها هم گفته ام که از مسئولینی هستم که این کار را انجام داده اند؛ ولی بعد یادمان رفت که این «فرزند کمتر، زندگی بهتر!» مربوط به یک دوره خاصی بود. یادمان رفت و این همچنان ماند! حضرت آقا فرمودند: باید روی این موضوع جدی کار کنید، در ۳۰ سال آینده ما یک جمعیت پیر خواهیم داشت و مشکلات عدیده اجتماعی، جمعیتی و اقتصادی و همه چیز. مثل برخی از کشورهای غربی که دارید می بینید، ظاهراً کشور بسیار مُرفه و مُفرحی است؛ ولی می بینید که جمعیت پیری است و آن تولید کنندگی را ندارد. این دغدغه جدی است، این را جدی بگیرید. و بعد حضرت آقا جای دیگر هم فرموده اند، این‌جا هم ذکر کردند، گفتند اینکه می گویند نمی شود تربیت کرد، این حرف های بی خودی است که دارند می زنند. این‌ها تربیت را نشناخته اند که یعنی چه. (واقعاً هم همین است.) فرمودند: اگر کسی، خانواده ای اهل تربیت باشد؛ یعنی بتواند تربیت بکند، یک فرزند و ۵ فرزند هیچ تفاوتی نمی کند.
۴- اولویت چهارم: برای ازدواج مجردها فکری بکنید
آقا در بحث ازدواج مجردها فرمودند: برای ازدواج مجردها هم یک فکری بکنید و به همین آیه «وَأَنْكِحُوا الْأَيَامَىٰ» هم اشاره کردند که وظیفه انسانی و ایمانی تمام اُمت اسلامی است و باید فرهنگ سازی بشود که هر کسی خودش را مسئول بداند نسبت به ازدواج فردی که مجرد هست. مجردها هم خودشان را مسئول بدانند برای اینکه بدانند چه مشکلی وجود دارد؟ آیا مشکل شناختی، رفتاری، اقتصادی، سیاسی، یا…است؟ هم چنین فرمودند: از هُنر استفاده کنید و آنجا دوباره اشاره کردند که متأسفانه متأسفانه بعضی از سریال‌های تلویزیونی اصلاً متناسب با آن فضا و هنجارهای مدّ نظرشان در خانواده نیستند و همین ها باعث متلاشی شدن خانواده و روحیهِ ناامیدی و…می‌شود؛ و گفتند در این سریال ها بعضاً همین جوری است و حتی اشاره کردند از پویانمایی استفاده کنید و در این زمینه کار کنید. یک وقت ممکن است از یک سخنرانیِ پر هیجانِ آماده شده من و جنابعالی، با پویانمایی بسیار مؤثرتر و جالب تر باشد.
دو نکته دیگر
حضرت آقا به دو نکته دیگر هم اشاره کردند اول اینکه: افکار عمومی را نسبت به بحث خانواده و خصوصاً نسبت به بحث فرزندآوری، درست کنید. این نکته را آنجا گفتند که ما نمی توانیم تربیت کنیم و ما از پَس تربیت برنمی آییم؛ پس یک فرزند و دو فرزند کافی است، این‌جا گفتند که باید روی افکار عمومی کار کنید.
دوم: نکته دیگر هم که باز تأکید کردند اینکه: کار باید مردمی انجام بشود و به کار دولتی نباید بسنده بشود، کارِ مردمی است که پویا و حرکت‌ساز است و مؤثر واقع می‌شود. الان بعد از سال‌ها کارها مستقیم در مَحضر حضرت آقا گزارش داده شد. با اسم بهارنکو قطعاً آشنا بودند، کُلیات جریان شیراز را می دانستند، خیلی واضح و شفاف خدمت ایشان گفتیم، بسیار فرصت خوبی بوده است و تأکید ایشان هم دقیقاً روی همین مؤسسات مردمی بوده و هست.
