بسم الله الرحمن الرحیم
(عبادت و اطاعت، در انحصار خدای متعال است)
ارتباط اولیه
به نام آن خداوندی که یادش آرام‌بخش قلب‌های بندگان است.
غیورمردان ایران‌زمین سلام.
الهی که حال دلتان همیشه خوب باشد و قرآنی.
همین ابتدای کار برویم سر سفره هدیه الهی بنشینیم و برنامه و کلاس امروزمان را هم با قرآن شروع کنیم. امروز روز نهم ماه مبارک رمضان است و باید آیات جزء نهم قرائت شود؛ پس یکی از عزیزان آیات ۱۸۹ تا ۱۹۴ سوره اعراف را برایمان قرائت بفرماید.[۱]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ وَجَعَلَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا لِيَسۡكُنَ إِلَيۡهَاۖ فَلَمَّا تَغَشَّىٰهَا حَمَلَتۡ حَمۡلًا خَفِيفٗا فَمَرَّتۡ بِهِۦۖ
فَلَمَّآ أَثۡقَلَت دَّعَوَا ٱللَّهَ رَبَّهُمَا لَئِنۡ ءَاتَيۡتَنَا صَٰلِحٗا لَّنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ ﴿۱۸۹﴾
فَلَمَّآ ءَاتَىٰهُمَا صَٰلِحٗا جَعَلَا لَهُۥ شُرَكَآءَ فِيمَآ ءَاتَىٰهُمَاۚ فَتَعَٰلَى ٱللَّهُ عَمَّا يُشۡرِكُونَ ﴿۱۹۰﴾
أَيُشۡرِكُونَ مَا لَا يَخۡلُقُ شَيۡٔٗا وَهُمۡ يُخۡلَقُونَ ﴿۱۹۱﴾
وَلَا يَسۡتَطِيعُونَ لَهُمۡ نَصۡرٗا وَلَآ أَنفُسَهُمۡ يَنصُرُونَ ﴿۱۹۲﴾
وَإِن تَدۡعُوهُمۡ إِلَى ٱلۡهُدَىٰ لَا يَتَّبِعُوكُمۡۚ سَوَآءٌ عَلَيۡكُمۡ أَدَعَوۡتُمُوهُمۡ أَمۡ أَنتُمۡ صَٰمِتُونَ ﴿۱۹۳﴾
إِنَّ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ عِبَادٌ أَمۡثَالُكُمۡۖ فَٱدۡعُوهُمۡ فَلۡيَسۡتَجِيبُواْ لَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ ﴿۱۹۴﴾
ممنون و سپاس‌گزاریم از دوست عزیزمان برای قرائت زیبایی که داشتند. الهی که سراسر زندگی‌تان قرآنی باشد. سلامتی این عزیز قرآنی و خانواده محترمشان بلند صلوات بفرستید.
«ٱللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم»
شروع
ای نام تو بهترین سرآغاز بی نام تو، نامه کِی کنم باز؟
می‌خواهم جلسه امروز را با یک سؤال ساده و شاید عجیب شروع کنم.
آیا تابه‌حال دیدهاید که یک گدا دستش را در برابر گدایی دیگر دراز کند یا مقابل او سر خم کند و تعظیمش کند؟! جواب که روشن است و شاید هم خنده‌دار! معلوم است که هیچ گدایی حاضر نیست در برابر گدایی دیگر سر خم کند یا دستش را دراز کند؛ مگر اینکه طرف مقابل از لحاظ عقلی و مغزی کمی ناخالصی داشته باشد!
جواب این سؤال البته خیلی ساده بود؛ اما حقیقت تلخ برای دنیایی است که در آن زندگی می‌‌کنیم. خداوند در قرآن میفرماید: «يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَٱللَّهُ هُوَ ٱلۡغَنِيُّ ٱلۡحَمِيدُ»؛[۲] ای مردم! همه شما فقیر و محتاج به خدا هستید و تنها خداست که بی‌نیاز و غنیّ و ستوده است. این جمله «أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ» را اگر بخواهیم خودمانی ترجمه کنیم، یعنی: عالم، گداخانه است و همه مردم در هر حال و وضعی و در هر پست و مقامی که باشند، باز هم سرتاپا فقیرند و محتاج و نیازمند.
ارائه محتوا
«أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ» یعنی فرقی نمی‌کند که دارا هستی یا ندار!
«أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ» یعنی فرقی نمی‌کند پولدار باشی یا فقیر!
«أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ» یعنی فرقی نمی‌کند وزیر و وکیل باشی یا بی‌سواد!
«أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ» یعنی فرقی نمی‌کند بالاشهری هستی یا پایین‌‌شهری!
«أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ» یعنی همه و همه محتاج و نیازمند به خداییم و اگر قرار است دستمان را مقابل کسی دراز کنیم، یا سر تعظیم در برابر دیگری فرود آوریم، و به قول معروف اگر قرار باشد گدایی کنیم، باید گدای درِ خانه خدا باشیم.
الهی که هیچ‌‌وقت، هیچکس بی‌پول نشود و به قول امروزی‌‌ها گدا نشود؛ اما دوستان من! این گدا بودن در درگاه الهی، افتخاری است که شامل حال هر کسی نمی‌شود.
دست حاجت چو بَری پیش خداوندی بر که کریم است و رحیم است و غفور است و ودود[۳]
من یک دعا می‌کنم، شما بلند آمین بگویید:
خدایا، ما را از فقیرترین فقرای درگاهت قرار بده؛ الهی آمین.
متأسفانه یکی از مشکلاتی که جامعه امروز ما با آن مواجه شده و احتمالاً شما هم دیدهاید، افرادی هستند که دقیقاً خلاف قرآن عمل میکنند و همیشه سرشان در برابر بنده و مخلوق خم است، نه خدای قهار و توانا. این افراد به جای اینکه گدای درِ خانه خدا باشند، دستشان مقابل بنده‌‌های خدا دراز است و در برابر آنها ضجه و زاری میکنند تا شاید کارشان راه بیفتد!
این نکته را هیچ‌‌وقت فراموش نکنید که هیچکس غیر از خدا، برطرف‌کنندۀ همه نیازهای انسان نیست.
برای اینکه کمی سطح کار را بالا ببریم، می‌خواهم نکته مهمی را در این باره به شما بگویم. اگر بخواهم خودمانی توضیح بدهم، این‌گونه می‌‌توانم بگویم: افرادی که گدایی درِ خانه دیگران را میکنند، انگار بندگی و اطاعت آنها را میکنند واین کار دقیقاً خلاف توحید و یکتاپرستی است.
مقام معظم رهبری در کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» میفرمایند:
بنا بر اصل توحید، انسانها حق ندارند هیچکس و هیچ چیز جز خدا را عبودیت و اطاعت کنند.[۴]
این همان تعبیر سطح بالایی بود که عرض کردیم.
رفقای قرآن من! حواستان باشد که سر کج کردن مقابل دیگران، نوعی شرک به حساب می‌‌آید.
آخرین آیه‌‌ای که در ابتدای بحث تلاوت کردیم، آیه ۱۹۴ سوره اعراف بود که خداوند میفرماید: «إِنَّ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ عِبَادٌ أَمۡثَالُكُمۡۖ فَٱدۡعُوهُمۡ فَلۡيَسۡتَجِيبُواْ لَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ».
خداوند در ابتدای این آیه میفرماید: «إِنَّ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ عِبَادٌ»؛ آنهایی که غیر از خدا می‌خوانید (و پرستش می‌کنید)، «أَمۡثَالُكُمۡ»؛ بندگانی همچون خود شما هستند.
یعنی چه؟ یعنی ما حق نداریم اطاعت و بندگی این افراد را بکنیم! یعنی اگر ما چنین کاری کردیم، دقیقاً شبیه همان گدای احمقی هستیم که دستش را مقابل گدایی دیگر دراز میکند!
اگر کسی از شما بپرسد که «ایراد این کار چیست؟» چه پاسخی باید به او بدهیم؟[۵]
احسنت به پاسخ‌‌های قرآنی شما عزیزان.
اولاً: طبق آیه‌‌ای که خواندیم، این کار، کاملاً اشتباه است و شبیه همان گدایی کردن از گداست.
ثانیاً:ً اطاعت از غیرخدا، با هدف خلقت ما در تعارض است. آزادی و آزادگی، یکی از مقدمات رشد انسانها در مسیر معنویت است؛ اما اطاعت غیرخدا مانعی برای این مسیر است. اگر بخواهیم در قالب یک مثال توضیح بدهیم، می‌‌توانیم به گیاهی اشاره کنیم که پایین ساقه‌‌اش، سیم محکمی بسته‌‌اند. به نظر شما آیا امکان رشد برای این گیاه باقی می‌‌ماند؟! مشخص است که خیر! این گیاه هرگز نمی‌‌تواند رشد کند و در نتیجه میوه هم نمی‌‌دهد. حالا شما بفرمایید این گیاهی که قرار بود میوه بدهد و الآن بی‌ثمر است، به چه دردی می‌خورد؟ هیچ. فقط ظاهری زیبا دارد و بس.
ثالثاً:ً خدای ناکرده اگر از حد و اندازه آن بگذرد، بلایی بزرگ در پی خواهد داشت. نقل میکنند: روزی حضرت عیسی(علیه السلام) از کنار روستایی می‌‌گذشت که اهالی آن با عذاب الهی از بین رفته بودند. حضرت یکی از آنها را زنده کرد و فرمود: وای بر شما! چه کارهایى از شما سر زده بود؟! آن شخص جواب داد: عبادت طاغوت و دنیادوستى. حضرت فرمود: چگونه عبادت طاغوت مىکردید؟ آن شخص گفت: از گناه‌کاران فرمانبرى و اطاعت مىکردیم.[۶]
دوستان و رفقای عزیز! هرگز نباید فراموش کنیم که عبادت و اطاعت، فقط در انحصار خدای متعال است.
کدام‌یک از شما عزیزان می‌‌داند این انحصار در عبادت و اطاعت، در یک کلمه یعنی چه؟[۷]
سپاس فراوان از همراهی شما.
انحصار در عبادت و اطاعت در یک کلمه، میشود: توحید. همان توحیدی که در اصول دین از آن صحبت میشود. حضرت امام خمینی(ره) در این باره میفرماید:
اعتقادات من و همه مسلمین، همان مسائلی است که در قرآن کریم آمده است و یا پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و پیشوایان بهحق بعد از آن حضرت بیان فرموده‌‌اند که ریشه و اصل همه آن عقاید ـ که مهم‌‌ترین و باارزش‌‌‌ترین اعتقادات ماست ـ اصل توحید است.[۸]
جالب است بدانید که توحید، صرفاً از مباحث اعتقادی خشک و بی‌‌روح نیست؛ بلکه نوعی سبک و روش زندگی کردن است. شاید بپرسید از کجا این ادعای بزرگ را داریم؟ از کلام گهربار مقام معظم رهبری. حضرت آقا میفرمایند:
بعثت نبیّ اکرم(صلی الله علیه و آله) در درجه اوّل، دعوت به توحید بود. توحید صرفاً یک نظریه فلسفی و فکری نیست؛ بلکه یک روش زندگی برای انسان‌هاست؛ خدا را در زندگی خود حاکم کردن و دست قدرت‌‌های گوناگون را از زندگی بشر کوتاه نمودن. [۹]
انصافاً حضرت آقا در ادامه به‌زیبایی میفرمایند:
«لااله‌الّااللَّه» که پیام اصلی پیغمبر ما و همه پیغمبران است، به معنای این است که در زندگی و در مسیر انسان و در انتخاب روش‌‌های زندگی، قدرت‌‌های طاغوتی و شیطان‌‌ها نباید دخالت کنند و زندگی انسانها را دستخوش هوس‌‌‌ها و تمایلات خود قرار دهند.[۱۰]
به همین دلیل است که ما از روی مبنا و اعتقاد و البته با عشق میگوییم که آمریکا باید برود؛ لذا همه با هم مشت‌‌هایمان را گره می‌‌کنیم و با اعتقاد میگوییم: ای آمریکا، مرگت باد! بلند بگو: مرگ بر آمریکا. مرگ بر آمریکا.
احسنت به همه شما عزیزان قرآنی. حالا با این نگاه تازه متوجه می‌‌شویم که مرگ بر آمریکا هم پشتوانه دینی و اعتقادی دارد.
آخرین نکته‌‌ای که امروز می‌خواهم بگویم، روایتی است از وجود نازنین امیر بیان و کلام حضرت علی(علیه السلام) درباره اطاعت از خداوند. حضرت میفرمایند: «طاعَةُ اللّهِ مِفتاحُ كُلِّ سَدادٍ وَ صَلاحُ كُلِّ فَسادٍ»؛ اطاعت از خدا، كليد هر درستى و مايه اصلاح هر فسادی است.[۱۱]
یعنی اگر تو اطاعت و عبادت انحصاری خداوند را داشته باشی، همه چیز را خواهی داشت. شاعر چه زیبا سروده است:
بندگی کن تا که سلطانت کنند تن رها کن تا همه جانت کنند
خوی حیوانی سزاوار تو نیست ترک این خو کن که انسانت کنند[۱۲]
آخرین جمله امروز ما هم این باشد که برخی افراد فراموش میکنند گاهی از طریق فضای مجازی، عبادت و اطاعت خدا را میکنند! شاید بگویید چطور؟! پاسخش روشن است: با تقلید از افراد لاابالی و شاخ‌‌های بی‌‌‌شاخ مجازی! با طرز لباس پوشیدن‌‌ها و اجرای چالش‌‌های نامناسب! این‌‌ها بهحق که مصادیق عبودیت غیرخداست.
تنوع
قبل از اینکه بحث امروز را تمام کنیم، بیایید یک همخوانی با هم داشته باشیم. همخوانی ما آیةالکرسی است. شاید بپرسید چرا آیةالکرسی؟ چون در سومین آیه آن می‌‌خوانیم: خداوند سرور كسانى است كه ايمان آورده‌اند و آنان را از تاريكي‌‌ها به سوى روشنايى خارج میکند. ولى كسانى كه كفر ورزيده‌اند، سرورانشان [همان عصيانگران] طاغوتند، كه آنان را از روشنايى به سوى تاريكي‌‌ها مى‌برند. آنان اهل آتشند كه خود، در آن جاودانند.
پس همه با هم شروع می‌‌کنیم.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ
مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ
إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا ئَُودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ ﴿۲۵۵﴾
لَآ إِكۡرَاهَ فِي ٱلدِّينِۖ قَد تَّبَيَّنَ ٱلرُّشۡدُ مِنَ ٱلۡغَيِّۚ فَمَن يَكۡفُرۡ بِٱلطَّٰغُوتِ وَيُؤۡمِنۢ بِٱللَّهِ
فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَكَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰ لَا ٱنفِصَامَ لَهَاۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿۲۵۶﴾
ٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ يُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِۖ
وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَوۡلِيَآؤُهُمُ ٱلطَّٰغُوتُ يُخۡرِجُونَهُم مِّنَ ٱلنُّورِ إِلَى ٱلظُّلُمَٰتِۗ
أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ ﴿۲۵۷﴾
هر کسی دوست دارد ایمانی انحصاری و الهی داشته باشد، بلند صلوات بفرستد.
«ٱللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم»
جمع‌بندی
موضوع بحث امروز ما این بود که عبادت و اطاعت، در انحصار خدای متعال است و «أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ» یعنی همه محتاج و نیازمند به خداییم. در آخر هم روایتی زیبا از وجود نازنین حضرت امیرالمؤمنین على(علیه السلام) نقل کردیم که حضرت میفرمایند: «اطاعت از خدا، كليد هر درستى و مايه اصلاح هر فسادی است».
تکلیف
با توجه به همخوانی‌‌ای که داشتیم، از همه دوستان خواهش می‌کنم که اگر کسی آیةالکرسی را حفظ نیست، حتماً برای جلسه بعد حفظ کند.
دعای پایانی
در انتهای کلاس بیایید دست به دعا برداریم:
خدایا! به حق این ماه عزیز، توفیق اطاعت و بندگی‌‌ات را به ما عنایت بفرما؛ الهی آمین!
بارالها! به حق اهل‌بیت(علیهم السلام) و قرآن، توفیق عبادت و بندگی انحصاری برای خداوند را به ما عنایت بفرما؛ الهی آمین!
پروردگارا! به رهبر عزیزتر از جان ما، امام خامنه‌ای(حفظه الله) سلامتی و طول عمر باعزت عنایت بفرما؛ الهی آمین!
شادی دل اهل‌بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) خصوصاً وجود نازنین حضرت امام کاظم(علیه السلام) بلند صلوات بفرستید.
«ٱللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم»
[۱]. مربیان گرامی توجه داشته باشند: بهتر آن است که خود متربیان آیات روزانه را تلاوت کنند؛ اما اگر نشد، بهتر است خود مربی قرائت کند و به هر دلیلی اگر مربی نیز نتوانست، می‌‌توان از فیلم و صوت قرّاء مشهور استفاده کرد.
[۲]. فاطر، ۱۵.
[۳]. سعدی، غزلیات، غزل ۲۶.
[۴]. طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، ص ۲۹۵.
[۵]. برای مشارکت و همراهی متربیان، ضروری است که پاسخ کامل متربیان شنیده شود.
[۶]. شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص۳۴۱.
[۷]. ابتدا مشارکت‌گیری صورت گیرد، سپس به ادامه بحث پرداخته شود.
[۸]. صحیفه امام، ج۵، ص۳۸۷.
[۹]. بیانات در دیدار کارگزاران نظام،۲/۷/۱۳۸۲، دسترسی در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3196
[۱۰]. همان.
[۱۱]. آمدی، غرر الحكم، ح ۶۰۱۲.
[۱۲]. جوهری، خزائن الاشعار، ص۲۸ (برگرفته از کتاب تحفة الصائمین، تألیف موسیانی اصفهانی).
